medicatie - les 3

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Medicatie  

Programma:

• Wat is pijn?
• Pijnstillers
• Andere medicatie, ziektebeelden bijzonderheden
• Quiz (je)
• Vragen 

Waar zou jij wel graag eens pilletje voor gebruiken?

Naamgeving medicatie

Generieke - en merknaam, wat is  het verschil?

Neem bijvoorbeeld Voltaren® (diclofenac). De eerste naam is de merknaam die de farmaceutische industrie aan het product geeft, met een hoofdletter en beschermd merkteken ®. De tweede naam (diclofenac) is de generieke naam die niet met een hoofdletter hoeft te beginnen. Deze naam is vaak een aanduiding van de werkzame scheikundige stof in het medicijn.

Werking medicatie

Voorkomen van ziekten

Bestrijden van ziekten

Bestrijden en verzachten van de gevolgen van ziekten

Aanvullen van tekorten

Vormen van medicatie - waarom is niet alles een pil?

Toediening 

enteraal & parentereaal - wat is verschil?

Enteraal

Via het maag-darmkanaal

Toediening via de mond (oraal), maagsonde, of rectaal (zetpillen).

Voorbeelden: tabletten, capsules, drankjes, sondevoeding, zetpillen.

Voordelen: natuurlijkere route, meestal veiliger en minder kans op infecties.

Nadelen: afhankelijk van spijsvertering, kan langzamer werken.

Parenteraal

Buiten het maag-darmkanaal om (direct in het lichaam)

Toediening via injecties of infusen (bijv. intraveneus, intramusculair, subcutaan).

Voorbeelden: vaccinaties, pijnstilling via injecties, infuusvloeistoffen.

Voordelen: werkt sneller, handig als de patiënt niet kan slikken.

Nadelen: grotere kans op complicaties zoals infecties of reacties, vereist vaardigheid.

Welke risico's hebben medicijnen?
Welke ken je al?

Risico's van medicatie

Bijwerkingen

cummulatie

Interactie

verslaving

gewenning

Wetten

welke ken jij?

welke ken jij?

Als verzorgende heb je te maken met verschillende wetten en regels bij het toedienen van medicatie. De belangrijkste wetten in Nederland zijn:

1. Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG)

Regelt wie welke handelingen mag uitvoeren in de zorg.

Toedienen van medicatie is een voorbehouden handeling als het bijvoorbeeld via een injectie gaat. Dit mag alleen onder bepaalde voorwaarden door verzorgenden worden uitgevoerd.

2. Geneesmiddelenwet

Regelt alles rondom de verstrekking, verstrekking en het gebruik van medicijnen.

Alleen bevoegde personen mogen medicatie verstrekken.

Medicatie mag alleen op doktersvoorschrift worden toegediend.

3. Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz)

Zorgverleners moeten veilige en goede zorg bieden.

Er moet gewerkt worden volgens protocollen en richtlijnen.

Incidenten moeten gemeld worden.

4. Wet Zorg en Dwang (Wzd)

Regelt het toedienen van medicatie bij mensen die niet zelf kunnen beslissen, zoals bij dementie of een verstandelijke beperking.

Medicatie mag niet gedwongen worden gegeven zonder juiste procedures te volgen.

5. AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming)

Medische gegevens over medicijngebruik zijn privacygevoelig en moeten zorgvuldig worden vastgelegd en bewaard.

Naast deze wetten moet je ook rekening houden met het medicatiebeleid van de instelling waar je werkt. Dit beleid bepaalt hoe medicatie wordt verstrekt, gecontroleerd en geregistreerd.

Pijn

Pijn is een subjectief gegeven en kan het beste worden beoordeeld door degene die de pijn ervaart.

Pijn heeft altijd invloed op iemands kwaliteit van leven.

Ongeveer 600.000 mensen met chronische pijn.

Pijnstillers & pijnladder

https://www.catharinaziekenhuis.nl/patientenfolders/pijnmedicatie-ane-029/

Bloeddruk

Risico's

Hoge bloeddruk geeft verhoogde kans op hart en vaatziekten, nierschade en schade aan ogen.

Hoge bloeddruk

Een bovendruk hoger dan 140 en een onderdruk hoger dan 90 word hoge bloeddruk genoemd.

Bij ouderen mag deze iets hoger zijn 

Wat is dat?

De bovendruk (systolische druk) is de druk die gemeten word wanneer het hart zich inspant en bloed in de slagaders pompt

De onderdruk (diastolische druk) is de druk die gemeten word als het hart zich ontspant

Medicatie

ACE-Remmers (verminderderd vaatvernauwing)zoals: Coversyl, Capoten, Renitec. Bijwerkingen: duizeligheid, prikkelhoest en jeuk

Bètablokkers (vertraagd de hartslag) zoals: Metoprolol, selokeen, atenolol.

Bijwerkingen: vernauwing luchtwegen, koude handen en voeten, lage polsslag

Diuretica (plastabletten) zoals: hydrochloorthiazide en furosemide

Plastabletten

Plasstoornissen

Treedt vaak op op oudere leeftijd.

Bijvoorbeeld het niet op kunnen houden van urine, overactieve blaas of verslapte spieren.

Medicatie hiervoor is bijvoorbeeld: Vesicare en oxybutanine

Mannen krijgen vaak last van prostaat die vergroot is en kunnen daardoor ook plasstoornissen krijgen.

Medicatie die gegeven word is Omnic, proscar en avodart

Tijdstip

Geef medicatie zoals plastabletten in de ochtenduren.

In de avonduren kan het de nachtrust negatief beïnvloeden doordat mensen in de nacht naar het toilet moeten

Diuretica

Ook wel diuretica genoemd. Deze tabletten voeren overtollig vocht af door zoutuitscheiding.

Voorbeelden: Lasix, furosemide, hydrochloorthiazide

Bijwerkingen: uitdroging, verminderde nierfunctie, spierkrampen, duizeligheid en droge mond

Hartmedicatie

Angina pectoris

Hartkramp

Hierbij krijgt een deel van het hart te weinig zuurstof, bijna altijd door een vernauwing van de kransslagaders.

Signalen: beklemmend gevoel op de borst, uitstraling naar de linker arm, kaken en schouderbladen.

(Let op: bij vrouwen kunnen hele andere signalen optreden)

Medicatie

Bloedvat verwijdend zoals isordil of nitrolinguaal spray (onder de tong)

Op langere termijn schrijft arts vaak andere medicatie voor tegen te hoge bloeddruk en te hoog cholesterol

Medicatie

• ACE-remmers of bètablokkers
• Plastabletten
• Digoxine: dit zorgt ervoor dat de hartspier krachtiger samentrekt zoals: Lanoxin. Bijwerkingen zijn: langzame hartslag, verwardheid, slecht zien

Decompensatio Cordis

Hartfalen

Het hart pompt het bloed niet meer goed rond door:

Verminderde hartspierfunctie door bijvoorbeeld een hartinfarct of een infectie

Er is een verminderde pompfunctie van het hart door bijvoorbeeld slechte hartkleppen of ritmestoornissen

Cholesterol

Hypercholesterolemie

Een te hoog cholesterol: hierdoor kan er aderverkalking optreden, hierdoor bestaat een hoger risico op hart en vaatziekten

Tijdstip

Inname gebeurt vaak 's avonds in verband met bijwerkingen

Bijwerkingen: spierpijn, maagdarmklachten en jeuk

Medicatie: lipitor, zocor, crestor

Bloedverdunners

Risico's

Er kunnen overal in het lichaam problemen optreden door een bloedstolsel, waar? dat ligt aan de plek waar het bloedstolsel zich bevind.

Bij stolsels in kransslagaders van het hart neemt het ongeveer 6 uur in beslag voordat het weefsel volledig is afgestorven.

Andere risico's: longembolie, herseninfarct.

Stolling

Bloed stolt niet zomaar in de bloedvaten. Daar zorgt ons lichaam voor. Als daar iets misgaat bijvoorbeeld dat het bloed stil staat of te langzaam stroomt kan dit problemen geven.

Verhoogd risico: bedlegerige klanten,bloedvatvernauwing, operaties en ongelukken.

Medicatie

Acetylsalicylzuur (Ascal): zorgt ervoor dat de bloedplaatjes niet klonteren

Sintrommitis (acenocoumarol), Marcoumar, Plavix: onderdrukt de stollingsneiging

Let op! overleg als je veel blauwe plekken of bloedneus bij de klant signaleert

Antibiotica

Hoe innemen?

• Altijd de kuur afmaken!
• Kan in verschillende vormen beschikbaar zijn 
• goed verdeeld over 24 uur innemen

Wat is dat?

Dit is medicatie die werkzaam is tegen een bacterie

Bijwerkingen

Antibiotica kan vervelende bijwerkingen hebben zoals:

Diarree, misselijkheid, uitslag, kortademigheid.

Overleg dit altijd als je dit opmerkt.

Innemen met yoghurt kan helpen diarree verminderen

0

Diabetes

Hypoglycaemie

Bij een hypoglycaemie is de bloedsuiker te laag.

Symptomen hiervan kunnen zijn: transpireren, beven, duizeligheid, hongergevoel, snelle pols, onrust en verwardheid

Actie: overleggen en zo nodig suiker toedienen en klant laten eten!

Wat is dat?

Diabetes is een aandoening waarbij de stofwisseling van glucose is verstoord.

Hierin maken we onderscheid in diabetes type 1 en type 2

Diabetes type 1: hier maakt de alvleesklier geen insuline meer aan

Diabetes type 2: hier maakt de alvleesklier geen of te weinig insuline aan of werkt de insuline niet optimaal

Hyperglycaemie

Bij een hyperglycaemie is de bloedsuiker te hoog.

symptomen hiervan zijn: sterke dorst, veel plassen, braken, vermoeidheid, langzame pols, toenemende sufheid, misselijkheid

Actie: overleggen!

Astma en COPD

Astma

Astma is een ontsteking van de luchtwegen die vaak word uitgelokt door prikkels van buitenaf.

Hierbij is geen blijvende schade aan de longen. 

COPD

COPD is een ontsteking van de luchtwegen waarbij er blijvende schade is aan het longweefsel.

Belangrijke oorzaak van COPD is roken 

Medicatie

Voor zowel Astma en COPD word medicatie gebruikt die ontstekingsremmend werken en de luchtwegen verwijden.

Meestal zijn dit inhalaties of vernevelingen.

Voorbeelden: Ventolin (kortwerkend), Seretide (midden langwerkend), Theolair (langwerkend).

Nazorg: mond goed spoelen en klant laten eten dit om schimmelinfecties in de mond en bovenste luchtwegen te voorkomen

Overige medicatie

• Antidepressiva
• Antipsychotica/neuroleptica
• Slaapmiddelen
• Kalmerende middelen
• Epilepsie

Wat kan een bijwerking zijn van plastabletten?

1. Uitdroging
2. Trombose
3. Obstipatie
4. Oorsuizen

Welk moment van de dag geef je een client plastabletten?

1. In de ochtend
2. Maakt niet uit
3. In de avond
4. Alleen bij klachten

Waar let je op als iemand bloedverdunners gebruikt?

1. Dat mensen goed blijven bewegen
2. Hoeveel mensen drinken
3. Hoeveel mensen plassen
4. Bloedneus en blauwe plekken

Waar werkt antibiotica tegen?

1. schimmels
2. bacteriën
3. virussen
4. tegen allemaal

Wat zijn signalen van een blaasontsteking?

Wat is een van de functies van de nieren?

1. Ze voorzien het bloed van zuurstof
2. ze reguleren de bloeddruk
3. ze maken insuline aan
4. opslaan van urine

Wat is belangrijk nadat iemand zijn inhalator gebruikt heeft?

1. Dat je kijkt of het gebit nog goed zit
2. neus snuiten
3. mond spoelen en eten
4. geen nazorg nodig

Vragen?

Werk zelfstandig in Thieme 

Hoofdstuk 7. Medicijnen