Grammatica zinsdelen les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Grammatica

Nederlands

Lezen

Leesboek 2 moet na de kerstvakantie uit zijn!

Grammatica zinsdelen

- Je weet hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden.

- Je weet hoe je een zin in zinsdelen verdeelt.

- Je weet wat het werkwoordelijk gezegde is.

- Je weet wat het onderwerp van de zin is.

- Je weet hoe je het lijdend voorwerp kan vinden.

- Je weet hoe je het meewerkend voorwerp kan vinden.

- Je weet hoe je de bijwoordelijke bepaling kan vinden. 

Stap 1

Zoek de persoonsvorm.

Wat is het werkwoord?
De kip loopt naar het hok.

DE PERSOONSVORM (PV)

In elke zin staan werkwoorden.

Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Eén van de werkwoorden in de zin is de persoonsvorm (pv).

De persoonsvorm is dus altijd een werkwoord!

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm is een werkwoord dat zich

aan kan passen aan het onderwerp van de zin.

Verandert het onderwerp, dan verandert de persoonsvorm mee.

Ik loop

Jij loopt

Wij lopen

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm geeft aan of een zin in de tegenwoordige

of verleden tijd staat.

Ik loop - ik liep

Jij bakt - jij bakte

Wij zien - wij zagen

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets

Hij moest zijn fietsband gaan plakken

Janneke praat heel zachtjes

Ik had een groene fiets

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken

Janneke praatte heel zachtjes

2. Getalproef

Verander het onderwerp van de zin. 

Het werkwoord dat ook verandert, is de persoonsvorm. 

Ik krijg nieuwe schoenen

Hij eet alle snoep op.

Mijn vriend wil graag naar het zwembad

Jij krijgt nieuwe schoenen

Wij eten alle snoep op.

Mijn ouders willen graag naar het zwembad. 

Wat is de persoonsvorm in de zin:
In zijn vrije tijd gaat Kees graag crossfietsen.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waar heb jij die leuke tas gekocht?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Van wie is die groene tandenborstel?

Hoe kun je de persoonsvorm in een zin vinden?

Noem twee manieren.

Wat is de persoonsvorm?

Wie heeft gisteren mijn band geplakt?

1. wie
2. heeft
3. geplakt
4. mijn

Stap 2

Verdeel de zin in zinsdelen.

Wat zijn zinsdelen?

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.
• Belangrijk: de persoonsvorm is altijd een zinsdeel!

Zinsdelen vinden

Voorbeeld

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: | of /

Stap 1: Zoek de persoonsvorm en zet deze tussen  streepjes: 

Je hebt het eerste zinsdeel al gevonden!

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Stap 2: Welke woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Puzzelen en schuiven maar!

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven
  
• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
  
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
  

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

Zin in zinsdelen verdelen

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Verdeel deze zin in zinsdelen en zet de zinsdeelstrepen op de juiste plek.
Mijn broertje en ik staan om acht uur op.

Stap 3

Zoek het werkwoordelijk gezegde.

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin, inclusief de persoonsvorm!

'Te' of 'aan het' voor een werkwoord? Dan hoort dat er ook bij.

Wat is het werkwoordelijk gezegde (wg) in de zin?

Zou jij dit schilderij op willen hangen?

1. zou willen
2. zou willen hangen
3. zou op willen hangen
4. zou ophangen

Wat is het WG?

De scheidsrechter floot de wedstrijd af.

Wat is het WG?

Ik ben aan het chillen.

Stap 4

Ga op zoek naar het onderwerp.

Welke vraag moet je stellen om het onderwerp in de zin te vinden?

Wat is het onderwerp?

Mijn broertje en ik staan om acht uur op.

1. ik
2. Mijn broertje en ik
3. mijn broertje
4. broertje

Wat is het onderwerp in deze zin?

Eet op!

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

• Je stelt deze vraag:           wie of wat + wg + ow

                      Heb / jij / die chocoladereep / gisteren / opgegeten?

pv: heb

wg: heb opgegeten

ow: jij                                                lv: wie of wat + wg + ow

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

Wat is het lijdend voorwerp?
Vorige week gaf ik een cadeau aan mijn buurman.

1. vorige week
2. een cadeau
3. ik
4. aan mijn buurman

De buurman heeft de bloemen water gegeven.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. De buurman
2. de bloemen
3. water
4. de bloemen water

Aan de slag!

In je schrift!

Maak van bladzijde 18 opdracht 1. Schrijf de hele zin op!

Mavo-xl? Extra: bekijk de video die in Teams via de chat wordt gestuurd.  Maak van blok 4 grammatica opdracht 5.