literaire begrippen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat leer je voor je PTA?

Je leest je boeken en oefent met de literaire begrippen

Je leert de woorden van de artikelen (betekenis, maar vooral ook gebruik in de zin)

Je bestudeert examenvaardigheden (bundel, ppt en lessonup)

Vandaag: literaire begrippen

Zorg dat je uiterlijk morgen je lijst hebt ingeleverd

Kijk bij de bestanden in Teams of hier nog een boek voor je bijzit

Opdracht

Kies een boek en een van de literaire begrippen

Bijvoorbeeld stijl of thema

Schrijf in twee zinnen op wat je hierover zou willen zeggen in een mondeling

Wissel je zinnen uit met je buurman of buurvrouw

Fictie : verhaalanalyse 

Als een hoofdpersoon niet uitnodigt tot identificatie spreken we in de literatuur van

1. een rond karakter
2. een typetje
3. een antiheld
4. een verveel

literaire begrippen

1. personages

2. tijd en spanning

3. ruimte en perspectief

4. thematiek

5. stijl

In de Max Havelaar heb je een figuur met de naam Droogstoppel. Dit noemen we

1. speaking name
2. pseudoniem
3. alter ego
4. schuilnaam

speaking name

een speaking name zegt iets over hoe iemand is, over het karakter of over bepaalde eigenschappen.

Welke speaking name ken jij?

Een korte zakelijke chronologische weergave van de belangrijkste gebeurtenissen van een verhaal heet ...

1. tijdverdichting
2. sujet
3. chronos
4. fabel

Als de schrijver stukken tijd samenvat in een aantal woorden dan heet dit ...

1. tijdverdichting
2. verteltijd
3. vertelde tijd
4. tijdsprong

welke zijn manipulatietechnieken ken je?

Wat zijn manipulatietechnieken? Welke moet je kennen?

Een auteur kan op heel veel manieren spanning in een verhaal aanbrengen.
Deze trucs noemen we ook wel manipulatietechnieken. De schrijver manipuleert tenslotte de lezer.

Een aantal van deze technieken zijn: Het stoppen op een spannend moment, het wisselen van perspectief, het veranderen van verhaallijn of de lezer op een dwaalspoor zetten. Je verwacht iets, maar de situatie blijkt anders te zijn dan je zou verwachten. 

Een schrijver kan ook gebruik maken van een vooruitwijzing. De auteur suggereert dat er iets gaat gebeuren, maar vertelt (nog) niet wat.

Een schrijver kan ook vlak voor een hoogtepunt de zaak ophouden en maakt dan gebruik van een vertraging. De lezer wil graag weten wat de ontknoping gaat worden, maar de auteur vertelt het nog niet.

Wat verstaan we onder ruimte bij de literaire begrippen?

Ruimte

de plaats van handeling

weer

seizoenen

historische roman of science fiction roman

leg uit hoe het bij het voorgaande plaatje zit met verwachtingen

Welke perspectieven ken je?

ik-perspectief

personaal(hij/zij) perspectief

alwetend/ auctoriale verteller

de ik-figuur is tevens de verteller

Je kijkt door de ogen van de personale verteller 

de verteller neemt niet deel aan de handelingen en geeft eventueel commentaar op de gebeurtenissen

Vanuit welk perspectief is dit plaatje?

1. wisselend
2. ik
3. personaal
4. auctoriaal

motieven

1. abstracte motieven zoals liefde, toeval, onmacht

2. leidmotieven zoals terugkerende tastbare zaken

3. klassieke motieven zoals assepoestermotief of oedipuscomplex

?

Welk motief kan een dobbelsteen hebben?

Een thema is ...

1. het verhaalelement uit een sprookje
2. het grondmotief
3. de opdracht van de schrijver
4. de bedoeling van het boek weergegeven in het motto

Romeo en Julia kan een ...

1. motief zijn
2. motto zijn
3. thema zijn
4. verklaring zijn

stijl

lange of korte zinnen

veel of weinig bijvoeglijke naamwoorden

actieve of passieve vorm

verleden of tegenwoordige tijd

ironie

neologismen

veel of weing dialoog

enzovoort

VRAGEN?

maak de opdracht in Leswijs

H9 Quarantaine werk: De een zijn dood van Bernlef

Opdracht

Bedenk twee vervolgvragen die je zou kunnen stellen bij je eerste twee zinnen.

Schrijf een korte recensie over het boek dat je gelezen hebt

Laat je buurman of buurvrouw jouw recensie lezen