Spelling - §3 met of zonder -n

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§3 Spelling 

Met of zonder -n 

Blz. 246

Maak een samenvatting van deze les 

Zo heb je gelijk de theorie van spelling op een rijtje. 

Lesdoel:

Aan het eind van deze les weet je wanneer zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden op een -n eindigen. 

Theorie nog even op een rijtje: 

Zelfstandig gebruikte telwoorden = als je achter het telwoord geen zefstandig naamwoord uit de zin kan invullen. 

Zelfstandig gebruikt telwoord schrijf je met -n als: 

1. Het een persoon aanduidt; 

vb. Allen waren uitgenodigd, maar sommigen zijn vanwege het slechte weer thuis gebleven. 

Als telwoorden geen personen aanduiden of niet-zelfstandig maar bijvoeglijk gebruikt worden, schrijf je ze zonder -n;

vb. Enkele van de voorgestelde oplossingen bleken niet uitvoerbaar (geen personen, maar oplossingen) 

vb. Vroeger hadden alle huisvrouwen een koffiemolen. (niet-zelfstandig) 

Wanneer hebben zelfstandig gebruikte telwoorden een -n?

Als we woorden als sommige, enkele enzovoorts tegenkomen, is niet altijd meteen duidelijk of er een -n achter moet. Daarom stellen we ons de volgende twee vragen:

1. Gaat het om personen?

2. Is het telwoord zelfstandig gebruikt?

Als het antwoord op beide vragen 'ja' is, zetten we er een -n achter.

Uitzondering: 

Telwoorden als tientallen, honderden, (tien)duizenden en miljoenen hebben ALTIJD een -n

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

Voor zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden gelden dezelfde regels als bij telwoorden (zelfstandig gebruikt + personen aanduiden), alleen stellen we hierbij nog een derde vraag, namelijk: 

- Is het meervoud?

ja? dan -n (In Madrid kwamen ze een paar bekenden tegen)

nee? dan eindigt het op e

De eerste / eersten schepten ruim op van het buffet, zodat er voor de
laatste / laatsten helaas weinig overbleef.

1. Eerste/laatste
2. Eersten/laatsten
3. Eersten/laatste
4. Eersten/laatste

De ouders van Sheira hebben een goede baan, hoewel ze geen ven beide / beiden hebben gestudeerd.

1. Beide
2. Beiden

Op Texel zag ik heel veel verschillende vogels' wel honderde / honderden

1. Honderde
2. Honderden

Wegens tijdgebrek konden sommige / sommigen van de dieren niet direct geholpen worden tijdens het spreekuur.

1. Sommige
2. Sommigen

Hoewel we veel vrienden hebben, nodigen we de meeste / meesten niet uit voor ons zilveren huwelijksfeest.

1. Meeste
2. Meesten

Uit alle / allen reacties na de presentatie bleek dat weinige / weinigen zich hadden verveeld.

1. Alle/weinige
2. Allen/weinigen
3. Alle/weinigen
4. Allen/weinige

Maken opdracht 1 t/m 6

+ nakijken §2 trema, apostrof, accenten en cedille. 

1. Zij kwamen als eersten over de finish. Eersten verwijst hier naar meerdere personen.

1. Juist
2. Onjuist

Extra oefenen: 

2. Waar zijn je boeken gebleven? Heb je ze allen via Marktplaats verkocht? Alle wordt hier zelfstandig (niet bijvoeglijk) gebruikt, dus schrijf je allen in een plaats van alle.

1. Juist
2. Onjuist

3. In het rek bij de toonbank zocht Ilse nog enkele armbandjes uit; ze koos de goedkoopsten. Je schrijft goedkoopsten met een -n, omdat het naar meerdere exemplaren verwijst.

1. Juist
2. Onjuist

4. De twee favorieten presteerden beide boven verwachting. Deze zin is correct.

1. Juist
2. Onjuist