H 3.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

3.3 Geloven en weten

3.3 Geloven en Weten

In deze paragraaf leer je ...

• Hoe belangrijk goden waren in het leven van de Grieken
• Welke culturele eenheid er was onder de Grieken
• Hoe de Griekse wetenschappers gingen denken en onderzoeken
  

Onafhankelijk

Tiran

Democratie

Aristocratie

De Grieken bestuurden en beslisten over zichzelf

Een regering met een groep aanzienlijke mensen

Het systeem waarbij het volk (deel) beslistt

Iemand, die op een onwettige manier de alleenheerschappij krijgt

• De Griekse goden woonden op de berg Olympus
• Mythen = godenverhalen.
• Lijken op mensen: emoties en uiterlijk.
• Lijken niet op mensen: onsterfelijk

Goden waren verantwoordelijk voor alles in de natuur + leven van de mens.

Dus: je moest de goden gunstig stemmen!
Via bijv. offers op een altaar (offersteen).

Advies vragen: via orakel

Goden en Mensen

De Grieken hadden Polytheistische godsdienst. Net als de Egyptenaren geloofden de Grieken in meerdere goden. 

Voor elk (natuurs)verschijnsel was een god

Poseidon --> God van de zee

Aphrodite --> Godin van de liefde 

Klik op de vraagtekens voor meer informatie!

Zeus                           Poseidon                       Hades                            Hera                          Demeter                         Hestia                          Athena

   Apollo                       Artemis                           Ares                         Aphrodite                 Hephaistos                      Dionysos                      Hermes

Poseidon: god van de zeeën, aardbevingen en paarden.

Attributen: drietand

Hades: god van de onderwereld

Attributen: Cerberos (de hellehond) + de tweetand

Zeus: opperpod en de god van de bliksem

Attributen: bliksemschicht, troon en adelaar

Hera: godin van het huwelijk

Attributen: staf en pauw

Demeter: godin van de landbouw en het graan.

Attributen: graanhalm

Hestia: godin van de huiselijkheid

Attributen: haardvuur

Athena: godin van de wijsheid, techniek en de krijgskunst.

Attributen: helm, schild en uil

Hermes: god van de handel, boodschapper van de goden.

Attributen: sandalen met vleugels en een reizigershoed

Dionysos: god van de wijn, dans en toneel.

Attributen: klimop (thyrosstaf), krans van druivenbladeren, wijn

Hephaistos: god van de smeedkunst, vulkanen en vuur.

Attributen: werktuigen en hamer

Aphrodite: godin van de liefde.

Attributen: duif en roos

Ares: god van de oorlog.

Attributen: volledige wapenuitrusting

Artemis: godin van de jacht, de bossen en van de maan.

Attributen: pijl en boog

Apollo: god van het licht, de zon, de muziek, de schone kunsten. 

Attributen: laurierkrans en cither (soort harp)

Sleep de namen op de juiste afbeeldingen!

Zeus

Hephaistos

Poseidon

Dionysos

Apollo

Athena

Ares

Hermes

Aphrodite

Demeter

Artemis

Hera

Sleep de taken op de juiste goden!

Liefde

Jacht

Oorlog

Oppergod

Huwelijk

Zeeën

Landbouw

Wijn

Muziek

Handel

Smeden

Wijsheid

De Grieken keken neer op anderen, noemden hen Barbaren.

Veel verschillende poleis - toch voelden de Grieken zich één volk:

- Zelfde taal

- Zelfde schrift

- Zelfde goden

In hun gemeenschappelijke beschaving: veel mythen (goden), sagen (helden) en legenden (wonderlijk verhaal, vaak helden).

Epos = langverhalend gedicht, bijv. de Ilias (oorlog van Troje)

Wat voor soort verhaal is dit?

1. Mythe
2. Legende
3. Sage

Waarom is het werk van Homerus belangrijk voor historici?

Hoe noemen de Grieken volken met een minder ontwikkelde cultuur dan hun eigen?

1. Mafkezen
2. Heidenen
3. Barbaren
4. Ketters

Wetenschap en kunst

Wetenschappelijk denken

• Filosofen (wetenschappers) gaan anders denken: goden bepalen niet alles. 
• De mens is een zelfstandig wezen  >> door het gebruik van het verstand komt de mens tot antwoorden.
• Natuurwetenschappelijk wereldbeeld --> filosofische verklaringen zoeken voor natuurverschijnselen. 
  
  Filosofie = "houden van wijsheid"
  >> veelomvattender dan alleen filosofie (hedendaags)
  
  
•  Van de eerste filosofen is niet veel bewaard gebleven.

De oude Grieken kenden vele wetenschappers en filosofen, hieronder vind je er enkele. 

Klik op de vraagtekens om meer te weten te komen!

Plato (filosoof en schrijver), leerling van Socrates en leraar van Aristoteles, is een van de invloedrijke denkers in de westerse filosofie en was de stichter van de Atheense democratie.

Aristoteles (filosoof en wetenschapper), samen met Socrates en Plato beschouwd als een van de invloedrijkste klassieke filosofen in de westerse traditie. 

Socrates of Sokrates (filosoof), beschouwd als een van de stichters van de westerse filosofie, al liet hij zelf geen geschriften na. 

Archimedes (wiskundige, natuurkundige, ingenieur, uitvinder en sterrenkundige), beschouwd als de grootste wiskundige van de Oudheid en een van de grootste wiskundigen aller tijden.

Pythagoras (wiskundige), zijn wiskundige “stelling van Pythagoras” wordt nog altijd gebruikt en leren jullie ook bij Wiskunde!

Hippocrates (arts), beschouwd als de grondlegger van de westerse geneeskunde omdat hij als eerste, natuurlijke in plaats van bovennatuurlijke, oorzaken voor ziekten zag. 

Herodotus of Herodotos (historicus), beschouwd als de vader van de geschiedschrijving. Hij is vooral bekend door zijn werk ‘De Historiën’.  

Lees onderzoekers en denkers.

Waarom moest Socrates een gifbeker leegdrinken?

1. Hij zag er dorstig uit
2. Hij had de koning beledigd
3. Hij stelde vervelende vragen
4. Hij geloofde niet in de goden

Leer van Plato

Ideeënwereld

Werkelijke wereld

Wij weten bij alle plaatjes dat het konijnen zijn, dat komt omdat wij allemaal in ons hoofd het beeld van een konijn hebben. Dat weten we omdat wij kennis hebben van de ideeënwereld en deze is weer verbonden met de werkelijke wereld. 

Waar waren deze filosofen en wetenschappers goed in? Sleep de onderdelen naar de juiste persoon.

Plato

Hippocrates

Aristoteles

Pythagoras

Eratosthenes

politiek

geneeskunde

natuurkunde

wiskunde

aardrijkskunde

Nakijkblad 3.3