Grensvervagingen - 12.1 Introductie & Het handelingsvermogen van niet-mensen

Grensvervagingen

Grensvervagingen tussen levende en niet-levende wezens

Beste architecten,

Het trappenstelsel in het C-gebouw lijkt steeds drukker te worden. Met het veelvuldig gebruik van de twee trappen wordt de kans op ongelukken ook steeds groter. Ongelukken is wel het laatste wat we willen.

Helaas hebben we geen personeel om in te zetten bij de trappen. Het aantal leerlingen zal niet verminderen en er is geen plek voor een nieuw schoolgebouw. Er is budget voor de uitvoering van goede ideeën in het C-gebouw, daar hoeven jullie je geen zorgen om te maken. 

Architecten, aan jullie de taak om iets te bedenken om de drukte te verminderen/ongelukken te voorkomen op deze trappen.

Grensvervagingen

Grens tussen mens en dier vervaagt

Grens tussen dier en andere levende wezens vervaagt

Grens tussen leven en niet-levend vervaagd?

- Handelingsvermogen van artefacten

- Vitaliteit of levendigheid van materie

-> Materie en artefacten zijn geen levenloze, passieve dingen maar actoren die dingen teweegbrengen, een eigen 'wil' hebben of lijken te hebben

Artefact is een kunstmatig verschijnsel

Bruno Latour

1947-2022

Verplaatsing aandacht van de intentie van de ontwerper, naar wat een 'actor' doet.

Actor; elementen die dingen doen, die handelen

Latour

Beschrijven van een sociale situatie in het hier-en-nu; dat kan geobserveerd worden.

Intenties kunnen niet geobserveerd worden.

De ontwerper is er namelijk vaak niet aanwezig in het hier-en-nu

12.1 Het handelingsvermogen van niet-mensen

Bruno Latour

ANT - Actor Network Theory

actor-netwerktheorie

ANT

Actoren staan centraal; elementen die handelen

Mensen als niet-mensen

Een element wordt pas een actor wanneer het een handeling (action) verricht of in beweging zet.

Op welke manier kunnen we recht doen aan wat een actor doet?

Het toekennen van een handelingsvermogen aan niet-menselijke entiteiten.

Beschrijven van de werking van techniek en de relatie van de mens die wij ermee hebben op een realistische manier.

Dingen en mensen werken samen in een actornetwerk waarin alle actoren een handelingsvermogen bezitten

Actoren in interactie

Netwerk: actoren die in interactie zijn

Een handeling is verdeeld over actoren die met elkaar verbonden zijn in een netwerk.

(Zie overeenkomst ANT en Morton's Mesh)

Eindterm 18

18. De kandidaten kunnen de opvattingen van Haraway, Morton, Despret, Latour, Hayles, Barad, Harari

en Rasch over de grensvervagingen omtrent de mens uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• dat door de grensvervagingen de vraag naar het wezen van de mens opnieuw en anders
benaderd moet worden (Haraway);
• dat er bij de grensvervagingen kanttekeningen kunnen worden geplaatst vanuit ethisch,
kentheoretisch en wetenschapsfilosofisch perspectief;
• dat de grens tussen mens en dier is vervaagd (Morton, Despret);
• dat de grens tussen levend en niet-levend is vervaagd (Latour, Hayles);
• dat de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd (Barad, Harari, Rasch).

Eindterm 20

20. De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Latour en Hayles de grens tussen levend en niet-levend is vervaagd. 

Daarbij kunnen zij betrekken:

• de begrippen ‘actor’, ‘actor-netwerktheorie (ANT)’, ‘handeling (action)’, ‘niet-bewuste cognitie’, ‘distributie’, ‘cognitieve assemblage’;
• een uitleg met tekstfragment 14 van Latours argument dat ook niet-levende wezens vitaliteit en handelingsvermogen hebben;

• een uitleg met tekstfragment 15 van Hayles’ argument dat de mens, ondanks het handelingsvermogen van niet-levende entiteiten, de verantwoordelijkheid behoudt voor het niet-menselijke;

• een uitleg met van Latours argument dat de mens verantwoordelijkheid behoudt voor het niet-menselijke.