VWO: Thema 3 B6, 8 + 9 Celdeling, DNA-verwantschapsonderzoek en huidmondjes

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

B6 Celdeling

Celdeling

Aan het einde van de les kunnen jullie

- De 3 fasen van celdeling opnoemen

- De celcyclus beschrijven, dus hoe een cel zich deelt

0

Celdeling, enkele feitjes

- Mens bestaat uit 100.000 miljard cellen schatten ze, die allemaal uit  1 cel zijn ontstaan door celdeling

- Per dag verliezen we miljoenen dode huidcellen, per jaar ongeveer 3,5kg

- 1 miljoen nieuwe cellen per seconde nodig voor groei en vervanging

Waarom worden in je lichaam nieuwe cellen gemaakt?

- groei

Waarom worden er nieuwe cellen aangemaakt?

Groeien

Herstel

Vernieuwing

Chromosomen 

Bij de mens 2 x 23 = 46 chromosomen per celkern

De drie fasen van de celdeling

Voordat een cel zich deelt kopieert de cel zijn chromosomen (bij de mens zitten er 46 chromosomen in een kern)

Bij ieder (normaal) organisme ligt het aantal chromosomen vast.

Taakverdeling dochtercellen

- De ene cel specialiseert zich tot specifieke cel

- De andere cel niet, deze kan blijven delen

Celcyclus

Stamcel

• Is nog niet gespecialiseerd
• Kan zich delen en daarna specialiseren
• Stamcel van embryo kan zich nog tot alles specialiseren, bij volwassenen alleen tot bepaalde type cellen (bijvoorbeeld alleen tot bloedcel)

Zet in de goede volgorde.

1

2

3

Celdeling

Kerndeling 

Plasmagroei

Plasmagroei gebeurt voor celdeling

1. Waar
2. Niet waar

Waarvoor worden er nieuwe cellen aangemaakt?

1. om je voeding binnen te houden
2. om dingen beter te onthouden
3. voor je nachtrust
4. voor vernieuwing, groei en herstel

Hoeveel chromosomen heeft een huidcel van een mens

1. 47
2. 23
3. 46
4. 45

Wat kun je zeggen over de hoeveelheid celdelingen in je lichaam als je nog groeit?

B8 DNA-verwantschaps-onderzoek

DNA-verwantschapsonderzoek

Leerdoel:

Je moet kunne toelichten wat DNA-verwantschapsonderzoek is en wat een DNA-profiel is

0

DNA

Ieders DNA is uniek, maar:

• DNA van eeneiige tweelingen is identiek
• DNA binnen families lijkt veel op elkaar

DNA gebruiken (zie ook afbeelding 34)

Met DNA kun je:

• Bewijzen of iemand wel/niet familie van je is (verwantschaponderzoek)
• Bewijzen of iemand ergens wel/niet geweest is
• Bewijzen of iemand wel/niet de dader is (bij misdaad)
• Bekijken of iemand aanleg heeft voor bepaalde ziekten

DNA-profiel maken

• DNA van iedereen een beetje verschillend
• Sommige stukjes DNA herhalen zichzelf, aantal keer verschilt per persoon
• Herhalende stukjes uitgeknipt, gekopieerd en op lengte gescheiden
• Vervolgens vergelijken

B9 Huidmondjes

Leerdoel:

De kenmerken en functies van huidmondjes kunnen noemen

Huidmondjes

• In opperhuid van blad, vooral aan de onderkant
• Opname koolstofdioxide en afgifte zuurstof
• Verdamping water via huidmondjes
• Kunnen open en dicht door vervormen van de cellen

Open of dicht?

Als er teveel water verdampt, gaan de huidmondjes dicht en kan geen fotosynthese meer plaats vinden.

Bovenop een blad is het warmer, dus meer verdamping, daar dus minder huidmondjes.

Een cactus in een woestijn heeft veel huidmondjes

1. Waar
2. Niet waar

Maak de diagnostische toets van Thema 3 en plaats hieronder een foto ervan!