Transportsystemen Basisstof 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 4: Transport

Lesdoelen: Basisstof 1: Transportsystemmen 

• Je kunt beschrijven hoe opname, transport en afgifte van water met daarin opgeloste stoffen plaatsvindt in planten
  
• Je kunt verschillende circulatiesystemen herkennen en de functies van de bloedsomloop benoemen.
  

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

epidermis

dekweefsel: sluit af

cuticula: waterafstotend waslaagje

huidmondjes in bladeren (en groene stengels)

uitwisseling: CO2 en O2

verdamping H2O

parenchym

cellen met relatief dunne celwand

en specifieke functie

blad: spons en pallisade-parenchym bevatten veel bladgroenkorrels (chloroplasten).

functie?

Vaatbundels

'pijpleidingen' 

van de plant

Houtvaten

Bastvaten

Transport via de stengel

vaatbundels

Houtvat/omHoog

Bastvat/naar Beneden

BINAS 91

van buiten naar binnen

bastvaten (Floëem), 

houtvaten (Xyleem)

wat valt op aan: dikte celwand, grootte cel?

Houtvaten

•  vervoeren water en mineralen 
  

 van wortel naar blad 

•  dikke celwanden
  
• grote openingen (B81A)

water omhoog gepompt door: worteldruk, capillaire werking (cohesie/adhesie krachten), verdamping

transport in houtvaten

transport van water en mineralen = anorrganische sapstroom vanaf wortels omhoog

stuwende kracht door:

• verdamping via huidmondjes zorgt voor zuigkracht
  
• capillaire werking, doordat het nauwe vaten zijn en het water als een 'draad' omhoog gaat cohesie/adhesie krachten
  
• worteldruk: nitraat en fosfaat actief opgenomen, hierdoor hogere osmotische waarde, die water uit bodem trekt
  

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) = organische sapstroom
  

 van blad naar de rest van de plant

•  dunnere celwanden dan houtvaten
  
• dikkere celwanden dan parenchym

waterdruk door osmose

samenvatting

• De stengel verbindt de wortels met de bladeren
  
• Water (en opgeloste stoffen) moeten van de wortel naar de bladeren
• Voedingsstoffen die gemaakt zij bij de fotosynthese moeten van de bladeren naar de wortels (en andere delen bv. vruchten en zaden)
  
  
• Door de hele plant lopen transportbuisjes
• We noemen dit vaten
• Deze vaten zitten in groepjes bij elkaar ....
• ..... vaatbundels.
  
  
• Het transport gaat dus in twee richtingen
• Van beneden naar boven ....
• ..... water en mineralen via houtvaten
• Van boven naar beneden  ....
• .... glucose en water via bastvaten

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

Wortelharen nemen mineralen uit de bodem op in de cel. De concentratie in de cel is hoger dan in de bodem. Dit is een voorbeeld van

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport
4. passief transport

Blad

Stengel

Wortel

Verdamping

Opname 

water

Transport 

water

de concentratie opgeloste stoffen in de cel is ..... dan daarbuiten. In de cel is plasmolyse opgetreden

1. lager
2. even hoog
3. hoger

Wat is juist?

A

B

C

1. A: Houtvaten B: Bastvaten C: Parenchym
2. A: Bastvaten B: Parenchym C: Houtvaten
3. A: Houtvaten B: Parenchym C: Bastvaten
4. A: Bastvaten B: Houtvaten C: Parenchym

Hoe kan een plant zich beschermen tegen uitdroging?

1. dikke waslaag, weinig huidmondjes,behaarde bladeren
2. verzonken huidmondjes behaarde bladeren, dikke waslaag
3. klein bladoppervlak huidmondjes onderkantblad,
4. zowel a,b als c

De plantencel is stevig door

1. de celmembraan
2. de celwand
3. de vacuole
4. de celwand en vacuole

Open bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop:

• rechterkamer - longen - linkerboezem
• O2 opnemen bloed (in de longen), CO2 afgeven aan lucht

Grote bloedsomloop:

• linkerkamer - organen - rechterboezem
• O2 en voedingsstoffen afgeven aan de cellen, afvalstoffen (CO2) opnemen in bloed

Welke bloedsomloop wordt beschreven? Hart - Slagaders - Haarvaten in organen - Aders - Hart

1. kleine bloedsomloop
2. grote bloedsomloop

Welke bloedsomloop begint in de linkerharthelft?

1. Grote Bloedsomloop
2. Kleine Bloedsomloop

In welke bloedsomloop wordt zuurstof opgenomen en koolstofdioxide afgegeven?

1. Grote bloedsomloop
2. Kleine bloedsomloop

Tijdens een operatie is een patiënt aangesloten op een hart-longmachine. Stroomt het bloed dan door de kleine bloedsomloop? En stroomt het bloed dan door de grote bloedsomloop?

1. Alleen door de kleine bloedsomloop
2. Alleen door de grote bloedsomloop
3. Zowel door de kleine als de grote bloedsomloop

Bij een dubbele bloedsomloop gaat een rode bloedcel van voet naar hersenen ..... keer door het hart?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 0

Diffusie Hergeling

Wat is dat eigenlijk?

Waarom gebeurt dat?

Diffusie

Keuzewerktijd biologie

1. Herhalen:
   

• Diffusie
  
• Osmose
  

1. Leren + maken opdrachten transportsystemen
   
2. Practicum 1: De bouw van een stengel en een wortel
   

Diffusie

0

Diffusie

Hoe versnel je dat?

Stevigheid

De buitenband is altijd luchtdoorlaatbaar

Bij de binnenband bepaalt het ventiel of er lucht in of uit de band kan.

Lucht erin zorgt voor meer druk/stevigheid

Planten

Celwand is doorlaatbaar voor water én opgeloste stoffen

Bij celmembraan kan water naar binnen of naar buiten

Opgeloste stof trekt water aan

turgor

plasmolyse

grens

plasmolyse

Planten

Turgor: celmembraan drukt tegen de celwand. De cel is stevig en rekt iets uit

Plasmolyse: De celmembraan laat los van de celwand

moeilijk? herhaal 1.6

turgor

plasmolyse

grens

plasmolyse

Osmose herhaling

0