Par. 8.3 karakteristieke groepen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

 H8.3 Karakteristieke groepen

Koolwaterstoffen bestaan uit C en H atomen.

Daarnaast kunnen er ook andere atomen of groep van atomen aan een koolwaterstof zitten --> karakteristieke groep

Leerdoelen:

1.  Je kunt de systematische naam opstellen en structuurformule tekenen van halogeenalkanen.                                  
2. Je kunt de systematische naam opstellen en structuurformule tekenen van alkanolen/alcoholen.

Herhaling

Bekijk het molecuul
hiernaast goed.

Wat is de naam van de zijtak die twee keer voorkomt?

1. Ethyl
2. Methyl
3. Koolwaterstof
4. Alkaan

Wat is de naam van dit molecuul?

Halogeenalkanen

Een halogeenalkaan is een alkaan waarbij een H atoom vervangen is door een of meer halogeenatomen.

Halogeenatomen

Wat waren ook al weer halogeen-

atomen? (Herhaling Par.  3.2).

Atoom	Afkorting
Fluor	F
Chloor	Cl
Broom	Br
Jood	I

Halogeenalkaan

Neem het halogeenalkaan hiernaast

over in je schrift. In de slides hierna

stellen we de naam hiervan op.

Stap 1: Langste koolstofketen.

Hiernaast zie je de langste koolstofketen

binnen de rode lijnen. Dit zijn 4 C atomen.

Welke stamnaam hoort hierbij?

1. Ethaan
2. Propaan
3. Butaan
4. Buteen

Stap 2: Zoek zijketens.

Hiernaast zie je de zijketens binnen

de rode lijnen. Aan de bovenkant bevindt

zich een methylgroep. Aan de onderkant

een chloorgroep.

Stap 3: Aantal zijgroepen.

We tellen hoeveel methyl- en

chloorgroepen er zijn. Van beide

zijn er maar één aanwezig. Je gebruikt

dus geen voorzetsel.

Stap 4: Nummer de koolstofketen.

Hiernaast zie je hoe de koolstofketen

vanaf links genummerd is. In dit geval

bevinden de zijgroepen zich op nummer 2.

Wanneer je rechts zou starten zouden ze op

nummer 3 zitten. Je begint aan de kant waardoor

de zijgroepen op het laagste nummer zetten:  hier dus links.

Stap 5: Stel de naam op.

Nu stel je de naam op.

2 - chloor - 2 - methylbutaan.

Je noemt de zijgroepen in alfabetische

volgorde. Daarom staat er eerst chloor.

Wat is de naam van dit molecuul?

Wat is de naam van het molecuul op de vorige slide?

1. 1-propaanchloor
2. 1-chloorpropaan
3. 1,1-chloorpropaan
4. Propaan

Alcoholen

Alle koolstofverbindingen met een

 -O-H groep in de structuurformule

 behoren tot de alcoholen. Tussen

de rode lijnen zie je de O-H groep.

NAAMGEVING: alcoholen krijgen -ol als achtervoegsel.

methanol

 

ethanol

Ethanol is de alcohol die in bier, wijn of champagne zit.

Bij propaan kan de -OH groep aan het eerste of het tweede C-atoom zitten. Dit geef je aan met een nummer voor het achtervoegsel -ol:

propaan-1-ol

 

propaan-2-ol

Een voorbeeld:

Het opstellen van de naam gaat

op dezelfde manier in zijn

werk als bij de halogeenalkanen.

De laatste stap is echter anders.

Een voorbeeld:

Stap 1: De stam is butaan (4C in keten).

Stap 2: Er is een alcohol groep (de

O - H groep).

Stap 3: Er is maar één alcohol groep.

Stap 4: Nummer de keten vanaf rechts 

dan bevindt de O-H groep zich op de 2.

Stap 5: Stel de naam op.

De naam wordt: butaan - 2 - ol.

Het nummer geeft aan waar de alcoholgroep is.

Het achtervoegsel 'ol' erna komt van alcohOL.

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?

Wat is de systematische naam van
deze structuurformule?