lange samenstellingen 3-4-5 blz 179

over taal blok 4
Lange samenstellingen


1 / 19
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolvmbo tLeerjaar 2

In deze les zitten 19 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

over taal blok 4
Lange samenstellingen


Slide 1 - Tekstslide

Doel van deze les

  • Aan het einde van de les weet je wat driedelige samenstellingen zijn en wanneer je lange samenstellingen wel en wanneer je ze niet aan elkaar schrijft. 

Slide 2 - Tekstslide

Lange samenstellingen
Bij een lange samenstelling is het belangrijk te kijken wanneer het aan elkaar geschreven wordt en wanneer je iets los schrijft.

Belangrijk voor de betekenis van het woord!
meergranenbrood
meer granenbrood

Slide 3 - Tekstslide

lange samenstellingen
Samenstellingen die uit drie delen bestaat, noem je driedelige samenstellingen. 

Zulke woorden schrijf je helemaal aan elkaar:
Dodehoekspiegel = spiegel voor de dode hoek.
Achtuurjournaal = journaal van acht uur

Als je hier een spatie tussen zet, verandert de betekenis:
Blauwekaassaus = saus die van blauwe kaas is gemaakt.
Blauwe kaassaus = kaassaus die blauw is. 

Slide 4 - Tekstslide

Samenstellingen en afleidingen

Een samenstelling --> door twee bestaande woorden samen te voegen
( room + ijs --> roomijs, lange + termijn + planning --> langetermijnplanning)

Een afleiding --> maak je door een voor- of achtervoegsel aan een grondwoord toe te voegen. (beleefd + heid --> beleefdheid, her + ontdekken --> herontdekken)



Slide 5 - Tekstslide

Driedelige samenstellingen
tuin + hek = tuinhek

voorbeelden driedelige samenstellingen :
achtuurjournaal
dodehoekspiegel

Slide 6 - Tekstslide

Driedelige samenstellingen
gele truidrager of geletruidrager



Slide 7 - Tekstslide

Bedenk zelf nog twee driedelige samenstellingen of woordgroepen

Slide 8 - Open vraag

Driedelige samenstellingen
Samenstellingen die uit 3 delen bestaan, noem je driedelige samenstellingen. 
Zulke woorden schrijf je helemaal aan elkaar :
vb.
achtuurjournaal
dodehoekspiegel


Slide 9 - Tekstslide

Driedelige samenstellingen
voorbeelden driedelige samenstellingen :
achtuurjournaal
dodehoekspiegel

MAAR als je in zo'n samenstellingen een spatie schrijft, verandert de betekenis.
Kijk maar naar de voorbeelden :

Slide 10 - Tekstslide

Driedelige samenstellingen
groteteennagel
grote teennagel

Een groteteennagel is de nagel van een grote teen, 
een grote teennagel is een teennagel die groot is;

Slide 11 - Tekstslide

Leg het verschil uit.
Engelsedropliefhebber of Engelse dropliefhebber
 Grotestadbewoner of een grote stadbewoner
Naaktmodellenschilderen of naakt modellenschilderen

Slide 12 - Tekstslide

Wat is geen samenstelling?
A
dierentuin
B
waterfles
C
computer

Slide 13 - Quizvraag

Wat is een samenstelling?
A
Een woord dat uit twee of meer aparte woorden bestaat.
B
Een woord dat uit minimaal drie aparte woorden bestaat.
C
Een lang woord.
D
Een tegenstelling.

Slide 14 - Quizvraag

Dit is geen samenstelling
Dit is wel een samenstelling.

 Chocolade

     Bestek

   Schatkist
 
   Schoolreis

Slide 15 - Sleepvraag

Sleep de samenstellingen naar de juiste plaats.
Samenstelling met tussenletter -s-
Samenstelling met tussenletter  -(e)n-
Samensteling met tussenletter -e-
plant + bak
lamp + kap
maan + schijn
groente + boer
lieveling + stad
bakker + room

Slide 16 - Sleepvraag

Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord is.
Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft.
Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling de betekenis van het tweede deel versterkt.
Je schrijft geen tussen-n als het woord niet (meer) herkenbaar is als een samenstelling.
beresterk
platteland
pierewaaien
tarwebrood
stekeblind
karnemelk
bruidegom
melkglas

Slide 17 - Sleepvraag

Het eerste deel van de samenstelling is geen ZN 
Het eerste deel van de samenstelling is uniek
Het eerste deel van de samenstelling heeft ook een meervoud op -S
Het eerste deel van de samenstelling heeft geen meervoud
Het geheel is een BN en het 1e deel versterkt het 2e deel
jongeman 
zonnebank
keuzestress
rijstepap 
beregoed 

Slide 18 - Sleepvraag

Huiswerk 
1. in teams staan de antwoorden van opdracht 1 en 2. Deze kijk je na. 
2. Maken opdr. 3-4-5, dit is huiswerk. 

 blz. 178-179





Slide 19 - Tekstslide