H1 Grammatica zinsdelen - bijvoeglijke bijzin (havo) en samentrekkingen (vwo)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag doen?

15 minuten lezen

Grammatica H1: Bijvoeglijke bijzin (havo) & samentrekking (vwo)

Aan de slag

Voorkennis:
Wat zijn enkelvoudige en samengestelde zinnen? Wat is een hoofd- en bijzin?

DOEL

- Ik weet wat een bijvoeglijke bepaling is en wat een bijvoeglijke bijzin is; ik weet het verschil en kan beide herkennen in een zin.

Heb jij weleens die zwaarbewaakte kluis geopend?

Heb jij weleens de kluis, die zwaarbewaakt is, geopend?

Wat valt je op? 

We gaan samen kijken naar het volgende filmpje: 

"Heb jij ooit de ruim 112 meter hoge Domtoren beklommen?"
Welke bijvoeglijke bijzin hoort bij deze zin?

Jouw sportief geklede vriendin zag ik afgelopen zaterdag in de stad.

Bekijk de instructievideo van de methodesite: 

Aan de slag

HAVO: Maak de startopdracht + 1 t/m 4 & 8,9 van Grammatica H1 

NU VWO: SAMENTREKKINGEN

Samentrekkingen

Lesdoel

Je kunt voor- en achterwaartse samentrekkingen op verschillende niveaus herkennen en gebruiken. (woordniveau, zinsniveau, woordgroepsniveau)

Het park

Tijdens de middaguren en avonduren is het druk in het park. Jonge mensen lopen een rondje en oudere mensen ook. Zij doen dit om even een frisse neus te halen. 

Op koude dagen en op regenachtige dagen is het wel wat rustiger. 

Het park

Tijdens de middag- en avonduren is het druk in het park. Jonge mensen lopen een rondje en oudere ook. Zij doen dit om even een frisse neus te halen. 

Op koude en regenachtige dagen is het wel wat rustiger. 

Door woorden of zinsdelen weg te laten, kun je korter formuleren. 

Samentrekking

Dit betekent eigenlijk gewoon 'korter schrijven' of 'woord(en) weglaten'.

landsgrenzen en provinciegrenzen   ->   

lands- en provinciegrenzen

nationale wedstrijden en internationale wedstrijden  ->                              nationale en internationale wedstrijden

Marius reed te hard en Marius kreeg daarom een boete. -> 

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

Samentrekking

Voorwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het eerste deel en weggelaten in het laatste deel

• een goedkope armband en een dure armband
• een goedkope armband en een dure

Achterwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het laatste deel en weggelaten in het eerste deel

• in voorspoed en tegenspoed
• in voor- en tegenspoed

nationale en internationale wedstrijden

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

lands- en provinciegrenzen

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

beroemde zwemmers en schaatsers

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

in voor- en tegenspoed

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Samentrekking

Een samentrekking kan voorkomen op drie niveaus.

1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg
3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg

Samentrekking: voorbeelden

Een samentrekking kan voorkomen op drie niveaus.
1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
carnavalsfeesten en -optochten

2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg
gescheiden mannen en vrouwen

3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg
Jolinde gaat op de fiets en Tamar op de scooter
Wij schaatsten en onze kinderen sleeden in die strenge winter elke dag.

Leest je zus eigenlijk liever jeugd- of volwassenliteratuur?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Leest je zus eigenlijk liever jeugd- of volwassenliteratuur?

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Ik spaar al jaren cartoons uit het buitenland en strips uit Nederland.

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Foutieve samentrekking

Waarom is de samentrekking ijs- en bruine beren onjuist? 

Foutieve samentrekking

Waarom is de samentrekking ijs- en bruine beren onjuist? 

ijsberen

(woordniveau) 

bruine beren

(woordgroep) 

een oude lamp en een nieuwe

vanille- en aardbeienijs

Ik zit op voetbal en John ook.

Je verdient en krijgt een goed cijfer

Woordniveau

Woordgroepniveau

Zinsniveau

Aan de slag

havo: startopdr. 1t/m 4 + 8,9

vwo: startopdr. 1 t/m 5 + 9