2HA week 19 les 1 Spelling §3 + §4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 2

week 19 les 1 - 2ha

• 10 minuten stillezen
• Herhaling cursus 7 Spelling § 3
  
• Afmaken § 3 opdrachten
• Uitleg § 4 koppelteken en weglatingsstreepje

Lesdoelen

- Je kunt leenwoorden op de juiste manier spellen

Korte herhaling leenwoorden

Wat weten jullie zelf nog?

Even opfrissen....

Wat is goed?

1. airbag
2. air-bag

Wat is goed?

1. babysitter
2. baby-sitter

Wat is goed?

1. intensivecare
2. intensive care

Wat is goed?

1. makeup
2. make-up

• Een samenstelling van Engelse leenwoorden schrijf je in het Nederlands als één woord. 
  eyecatcher, multiplechoicevraag, skatebaan

• Als het rechter deel van de samenstelling een Engels voorzetsel is, plaats je een koppelteken.
  stand-by, back-up,  shout-out

• Sommige combinaties worden gezien als een woordgroep. Dan schrijf je die delen los:
  compact disc, first lady  

Engelse leenwoorden

• Veel franse woorden schrijf je in het Nederlands zonder accenttekens
  compact, hotel, ragout

• De accenten op de -e blijven behouden als dat nodig is voor de uitspraak
• Accent aigu: paté 
• Accent grave: crème
• Accent circonflexe: crêpe

Franse leenwoorden

Wat: Maak de opdrachten 2 t/m 5 van §3 op blz. 252-253  af.

Hoe:  Individueel, maar je mag op fluisterniveau overleggen met degene die naast je zit. 

Hulp: Theorie uit je boek of internet.

Uitkomst: Geoefend met leenwoorden

Tijd: 15 min.

Klaar?

Maak een samenvatting van §2 en 3 of werk aan Stiefkind

Lesdoelen

- Je kunt het koppelteken en weglatingsstreepje correct te gebruiken

Koppelteken

De meeste samenstellingen schrijf je aan elkaar:

kassameisje, wijkagent, politiebureau, schoolkantine

Bij een klinkerbotsing (oo, aa, oe, ui) gebruik je een koppelteken:

auto-ongeluk, lente-ui, video-opname. Een klinkerbotsing is een botsing van twee klinkers die samen een klank in de Nederlandse taal vormen. 

Het koppelteken

Uitzonderingen

Je gebruikt een koppelteken als er in het samengestelde woord cijfers voorkomen.

bijvoorbeeld:

80-jarige, 70-plusser.

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken
als er in het samengestelde
woord een afkorting voorkomt.

Bijvoorbeeld:

usb-stick, mbo-opleiding, 

A5-formaat, Sint-Nicolaas

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken bij
aardrijkskundige namen.

Bijvoorbeeld: 

Zuid + Holland = Zuid-Holland.

Zuid-Afrika, Noord-Italië, 

's-Gravenhage, West-Amerika.

Koppelteken

In samenstellingen die verkeerd gelezen kunnen worden, plaatsen we een koppelteken:

zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen.

Koppelteken

In woorden met de voorvoegsels:

adjunct-                 leerling-

aspirant-                niet-

bijna-                       non-

ex-                             oud-

interim-                                                         ex-roker

kandidaat-                                                   oud-voorzitter

Koppelteken?

1. drieëndertig
2. drie en dertig
3. drie-en-dertig

Koppelteken of geen koppelteken?

1. Astma-aanval
2. Astmaaanval

§4 Weglatingsstreepje

Als je een deel van een woord weglaat, mag dat met een weglatingsstreepje.

§4 Weglatingsstreepje

Als je het eind van het woord weglaat, komt het streepje bij het eerste woord aan het eind.

Bijvoorbeeld: op- of aanmerkingen

§4 Weglatingsstreepje

Als je het begin van het woord weglaat, komt het streepje aan het begin van het tweede woord.

Bijvoorbeeld:  damesjassen en -jurken.

- laat je een heel woord weg, dan gebruik je geen streepje.

§4 Weglatingsstreepje

Laat je een heel woord weg, dan gebruik je geen streepje. 

Bijvoorbeeld: Hoge en lage cijfers.

Waar is het weglatingsstreepje correct gebruikt?

1. in voor- en tegenspoed
2. bestuurs- en strafrecht
3. in voorspoed en tegen-
4. straf- en bestuursrecht

Waar is het weglatingsstreepje correct gebruikt?

1. voor- en nadelen
2. voor en na-delen
3. voor en -nadelen
4. voor en nadelen

Waar is het weglatingsstreepje correct gebruikt?

1. binnen en buitenkant
2. binnen- en buitenkant