Naamwoordelijk gezegde (opdr 5 en 6)

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 2

Naamwoordelijk gezegde

2GT

Naamwoordelijk gezegde

Een zin heeft een werkwoordelijk gezegde 

                       OF

Een zin heeft een naamwoordelijk gezegde

Heel belangrijk!

In een zin met een naamwoordelijk gezegde staat een koppelwerkwoord.

Een koppelwerkwoord koppelt een eigenschap aan het werkwoord.

Zijn, worden, blijven, lijken en schijnen zijn de meest voorkomende koppelwerkwoorden. LEER DEZE UIT JE HOOFD!

twee delen

Een naamwoordelijk gezegde bestaat altijd uit 2 delen: 

een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel

het werkwoordelijk deel

Als een zin maar 1 werkwoordsvorm heeft, is het de persoonsvorm. 

Jan loopt. > het werkwoordelijk deel is loopt. 

Als een zin meerdere werkwoordsvormen heeft, is het de pv en het infinitief of voltooid deelwoord. 

Jan is ziek geworden. > het werkwoordelijk deel is is geworden

de pv is een hulpwerkwoord en het vdw is een koppelwerkwoord. 

het naamwoordelijk deel

Het naamwoordelijk deel, is het deel van de zin waaraan het onderwerp is gekoppeld. Het is altijd een zinsdeel met een bijvoeglijk naamwoord of een zelfstandig naamwoord. 

Het schilderij is mooi. 

uitleg 1 werkwoordsvorm

Het schilderij is mooi.  Er staat maar 1 werkwoord in. 

Het naamwoordelijk gezegde is 'is mooi' (kijk maar: Wat is het schilderij?) 

Het woordje 'is'  het enige werkwoord in de zin. (dus is het de PV)

is is een koppelwerkwoord (van 'zijn')

is is het  van het naamwoordelijk gezegde.

is koppelt 'mooi' aan het onderwerp 'het schilderij'. 

Mooi is dus het naamwoordelijk deel

uitleg 2 werkwoordsvormen

 Het schilderij is mooi geworden.  

Er staan twee ww in: is en geworden. 

is = hulpwerkwoord. 

geworden = koppelwerkwoord

is geworden = werkwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde. 

'Is geworden'  koppelt 'mooi' aan het onderwerp (het schilderij)

'mooi' is dus het naamwoordelijk deel. 

Het naamwoordelijk gezegde van deze zin 'Is mooi geworden'. 

Naamwoordelijk gezegde

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde zit nooit een lijdend voorwerp!

In zinnen mét een lijdend voorwerp zit dus altijd een wwg

Hoe pak je dat aan? 

1. Check of er een LV in de zin staat. 

- Ja? Dan kan er nooit een naamwoordelijk gezegde in de zin staan. 

- Nee? Dan gaan we op zoek naar het naamwoordelijk gezegde.  

Hoe pak je dat aan? 

2. Zoek de pv, het ond en alle werkwoorden uit de zin. Is de PV een van de koppelwerkwoorden? (zijn, worden, blijven, lijken en schijnen)

2. Stel de vraag: Wat + pv + ond + alle ww uit de zin. 

Het antwoord is het naamwoordelijk gezegde. 

Als je het naamwoordelijk gezegd hebt gevonden, kun je gaan kijken welk het werkwoordelijk deel en welk het naamwoordelijke deel is. 

Janneke is kapster geworden.

pv: is

ond: Janneke

overige werkwoorden: geworden

stel de vraag: Wat is Janneke geworden?   antwoord: kapster

naamwoordelijk gezegde: is [kapster] geworden

(nog een voorbeeld op de volgende slide) 

Piet zal later een goede voetballer worden

pv: zal

ond: Piet

overige werkwoorden: worden

stel de vraag: Wat zal piet worden? 

naamwoordelijk gezegde: zal [een goede voetballer] worden

nog een voorbeeld op de volgende slide: 

Ik ben goed in grammatica

pv: ben

ond: ik 

overige werkwoorden: -

stel de vraag: wat ben ik? 

naamwoordelijk gezegde: ben [goed]

Oefenen

Bij een naamwoordelijk gezegde...

1. ...is het onderwerp iets.
2. ...doet het onderwerp iets.

Een naamwoordelijk gezegde is altijd een..

1. actie
2. eigenschap/kenmerk

Een naamwoordelijk gezegde bevat altijd een koppelwerkwoord

1. juist
2. onjuist

Wat hoort NIET bij het naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoorden
2. 'zijn'
3. 'doen'
4. koppelwerkwoorden

Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. Een koppelwerkwoord en eventuele andere werkwoorden
2. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en een zelfstandig naamwoord
3. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en een zinsdeel dat iets zegt over het onderwerp
4. Een koppelwerkwoord, eventuele andere werkwoorden en het onderwerp

Schrijf het nwg (naamwoordelijk gezegde) of het wwg (werkwoordelijk gezegde) van de zin op:

De winkelier heeft gisteren 40 broden verkocht.

Schrijf het nwg (naamwoordelijk gezegde) of het wwg (werkwoordelijk gezegde) van de zin op:

Mijn fiets is kapot

Hoe pak je dat aan? 

1. check of er een lv in de zin staat. geen lv? dan wel een nwg! 

2. Zoek de pv, het ond en alle werkwoorden uit de zin. Is de PV een van de koppelwerkwoorden? (zijn, worden, blijven, lijken en schijnen)

2. Stel de vraag: Wat + pv + ond + alle ww uit de zin. 

Het antwoord is het naamwoordelijk gezegde. 

Als je het naamwoordelijk gezegd hebt gevonden, kun je gaan kijken welk het werkwoordelijk deel en welk het naamwoordelijke deel is. 

Huiswerk

Maak opdracht 5 en 6

blz 168 en 169