3 Sociale verhouding in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Rond 1800 werkten de meeste mensen in de

1. landbouw
2. industrie
3. handel
4. dienstensector

Wat is de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van de Industriële Revolutie?

1. Mensen waren het handwerk zat
2. De groeiende bevolking had kleding nodig
3. Ze wilden geld verdienen met export
4. Er ontstonden steden, waar veel mensen woonden

Waarom was stoomkracht handiger en beter dan waterkracht?

1. Water was overal beschikbaar
2. Je kon het altijd en overal gebruiken
3. Er waren nóg minder mensen nodig
4. De machines waren goedkoper

Wanneer kwam de industrie in Nederland op gang?

1. eerste helft 18e eeuw
2. tweede helft 18e eeuw
3. eerste helft 19e eeuw
4. tweede helft 19e eeuw

Leg uit waarom deze afbeelding bij de industriële revolutie past (leg ook het begrip industriële revolutie uit).

Op de afbeelding zie je arbeiders in een textielfabriek (1878). In welke regio in Nederland vond je eind 19e eeuw veel textiel- industrie?

1. Zuid- Limburg (vooral rondom Maastricht)
2. Twente
3. de Randstad
4. Nabij Rotterdam

Liep Nederland achter?

• Nederland was in 1850 achtergebleven
• Van de Gouden Eeuw (1600-1700 was niets meer over
• Weinig industrie, veel landbouw en huisnijverheid.
• Handelsland

Landbouw in Nederland

• Helft bevolking werkt in de landbouw
• Produceren één product (specialisatie)
• Dat product werd verkocht aan het buitenland
• Er was dus nog voldoende werk in de landbouw

Philips

• 1891: Philips begint een gloeilampenfabriek in Eindhoven
• Moeizame start
• Profiteert van WOI
• Philips groeit en gaat meer producten ontwikkelen dan alleen lampen
• Tussen 1880 -1913 groeide de industrie hard.

Paragraaf 1.3

Verhaal van Nederland

Sociale Kwestie

Uitleg opdracht krant

Groepjes maken en overleg

Wanneer mag in je opstand komen?

Programma

Verhaal van Nederland

Sociale Kwestie

Uitleg opdracht krant

Groepjes maken en overleg

Hoe waren de leef- en werkomstandigheden van de bevolking in de steden?

schooltv.nl

Arbeids-

omstandig-

heden

Beide

Woon-

omstandig-

heden

Geen riolering

Lage lonen

Ziektes

Geen water

Kleine ruimtes

Ongezond

Gevaarlijke machines

Lange werkdagen

Successen voor de arbeiders en crisis. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland tijdens de Industriële Revolutie waren.
  
• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland door de Industriële Revolutie veranderden.

Socialisme.

1. Opkomen voor zwakkeren in de samenleving.
2. Zo min mogelijk overheidsbemoeienis.
3. Arbeiders.
4. Vrijheid is belangrijker dan gelijkheid.

Wat houdt de Sociale Kwestie in?

1. Omstandigheden arbeiders verbeteren
2. Verslechtering arbeidsomstandigh.
3. Strijd communisme en sociaaldemocraten
4. Verslechtering woonomstandigheden

• Onderhandelde namens een grote groep arbeiders en kon oproepen tot staken.

Vakbonden

Censuskiesrecht

(1848)

• Stemrecht voor mannen boven de 25 jaar die een bepaald percentage aan belasting betaalden.
  
• (Ongeveer 11% van de bevolking.)

Wat is censuskiesrecht?

1. Stemrecht voor mannen
2. Stemrecht voor mensen die % belasting betalen
3. Stemrecht voor liberalen
4. Stemrecht voor mensen van 18 jaar en ouder

Door wetgeving / het parlement sociale wetten en voorzieningen maken.  

Sociaaldemocraten

Sociaal 

Democratische

Arbeiders

Partij

PJ Troelstra

Wilden door revolutie de ideale arbeiderssamenleving invoeren. 

Communisme

K Marx

Wie moet zorgen/betalen voor betere arbeids- en woonomstandigheden? 

Sociale Kwestie

Sociale Wetten

• Armenwet (1854)
• Kinderwetje van Van Houten (1874)
• Leerplichtwet (1901)
• Woningwet (1901)
• Ongevallenwet (1901)
• Arbeidswet (1919)

Collectieve Arbeids Overeenkomst

CAO

Er is dus veel veranderd de afgelopen 200 jaar voor arbeiders hier gaan jullie een overzicht in maken

Tijdkrant

• Uitleg opdracht
  (zie Magister - studiewijzer)
  

Het doel van een CAO is...

1. Woonomstandigh. verbeteren van arbeiders
2. Sociale wetten maken voor de arbeiders
3. Arbeidsomstandigheden verbeteren
4. Alle arbeiders helpen aan meer salaris

• Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
• Nederland neutraal
• Weinig handel (mede door handelsblokkade én duikbotenoorlog)
• Schaarste aan producten 

Distributiestelsel

Wat is géén gevolg voor Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog?

1. Weinig handel
2. Doden op zee
3. Schaarste
4. Betrokken in oorlog

• Interbellum (1918-1939)
• Beurskrach (1929)
• Hendrik Colijn
  
• Uitgaven aanpassen aan de inkomsten > geen verlies

Aanpassingspolitiek

Aan de slag

• Nakijken 1.2 (zie nakijkboek studiewijzer)
  
• 1.3 Sociale verhoudingen in Nederland
• Leerboek: Lezen blz. 38 t/m 43
• Werkboek:  Maken opdracht: 2, 4, 7, 10, 12, 13, 14, 18 en 19.
• Rustig overleggen binnen je groepje.
• Klaar? Maak opdracht 21

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland tijdens de Industriële Revolutie waren.
  
• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland door de Industriële Revolutie veranderden.

Op welke twee manieren werden de omstandigheden voor arbeiders verbeterd tijdens de Industriële Revolutie? Leg je antwoord uit.

Wat was positiever voor de arbeiders: het distributiestelsel of de aanpassingspolitiek? Leg je antwoord uit.

Einde en extra materiaal

Wat was het plan van Colijn om te voorkomen dat Nederland in de schulden zou komen?

1. Distributiestelsel
2. Aanpassingspolitiek
3. CAO's
4. Neutraal blijven

Wat was het doel van een vakbond?

1. Stakingen organiseren
2. Arbeidsomstandigh. verbeteren
3. Sociale wetten maken
4. Werkgevers verdedigen

Sociaal-democraten

Beide

Communisme

Marx

Opkomen voor arbeiders

Gelijkheid boven vrijheid

Revolutie

Sociale wetten

Parlement

Welke sociale wet veranderde écht iets aan de kinderarbeid?

1. Armenwet
2. Kinderwetje van Van Houten
3. Leerplichtwet
4. Ongevallenwet

De Eerste Wereldoorlog was van...

1. 1914-1918
2. 1915-1919
3. 1914-1919
4. 1915-1919

Wat is géén gevolg voor Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog?

1. Weinig handel
2. Doden op zee
3. Schaarste
4. Betrokken in oorlog

Wat was de oplossing van Nederland voor de schaarste aan goederen en producten?

1. Aanpassingspolitiek
2. Distributiestelsel
3. Voedselbonnen
4. Neutraal blijven

De Beurskrach was in...

1. 1917
2. 1919
3. 1929
4. 1939

Een direct gevolg van de Beurskrach was...?

1. werkloosheid
2. de aanpassingspolitiek
3. Hitler aan de macht
4. de Tweede Wereldoorlog