§6.3 Mensen in het kustgebied deel 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6: 

Landschap in je eigen

omgeving

§6.3 Mensen in het kustgebied deel 2

Lesdoelen van deze les

1. Waarom werd het veengebied ontwaterd?
2. Hoe is de veenontginningen in het landschap terug te zien?
3. Leg uit waarom het gebruik van veengrond is veranderd
4. Leg het ontstaan en de kenmerken van een droogmakerij uit

Wat weet je nog van de vorige keer?

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Openingsfoto

Veenlandschap

Kenmerken

• Kust gebied van Nederland
• Lintdorpen (langs kanaal, weg, dijk of riviertje)
• veenontginng eerst voor landbouw later voor turf
• lange, smalle strokenverkaveling
• zeeklei onder het veen

Ontstaan

In het vroege holoceen in natte gebieden door dode plantenresten ontstaan laagveen.

Boven op het laagveen ontstond hoogveen van (levend) veenmos.

0

Manier van wonen

1000 n.c. wonen in het veen

Het veengebied werd ontgonnen en werd gebruikt vooral voor de landbouw

De mens gingen langs weg, kanaal, dijk, riviertje  wonen            Ontginningsbasis (lintdorp).

Omdat het gebied erg nat was, werden er slootjes in lengterichting gegraven voor de afwatering

Brede waterloop op 1 km afstand van het dorp                      Wetering.

Ontginningsbasis

Wetering

Slootjes voor afwatering

Gevolgen van ontwateren

Eerst was er akkerbouw, later werd het te nat en gingen de boeren over op veeteelt.

Oorzaak:

• Veen ging verrotten door ontwatering        veenoxidatie  

Gevolg:

• inklinking van het veen
• Gebied werd te nat.

Legakkers en petgaten 

Bij turfwinning staken ze veen af en legden ze te drogen op de legakkers            Turf.

Wanneer het veen weg gestoken was, ontstonden er watergangen.

Legakkers sloegen weg bij stormen  hierdoor ontstonden petgaten          kunnen uitgroeiten tot plassen.

Legakker

Legakker = Smalle strook land waar het Veen te drogen werd gelegd.

Petgaten

Petgaten =  Water dat overblijft wanneer het Veen is afgegraven

Dit patroon van water en land veranderde in de loop van de tijd, doordat stormen golven veroorzaakte die de resterende zachte veengrond van de legakkers aantasten. Dit resulteerde in uitdijende meren, zoals de Nieuwkoopse Plassen. Sommige van deze meren werden drooggelegd en werden polders. Tegenwoordig zijn de overige plassen uitstekende plekken voor recreatie en natuur, dichtbij de Randstad (Loosdrechtse plassen, Vinkeveense plassen)

Droogmakerijen

Sinds 16e eeuw droogleggen van plassen, meren en stukken zee.

Reden:

Er moest meer landbouw grond bij komen voor de als maar groeiende bevolking. (gratis land)

Hoe? Leeg pompen van meren en plassen

1. Aanleggen ringdijk met vaart
2. Droogpompen omdijkt gebied dmv windmolens of (stoom of elektrische) gemalen.
3. Naar loop van tijd valt meer of plas droog.
4. Dit gebied moet altijd bemaald worden ander loopt het weer vol.

0

Nederlandse droogmakerijen

Circa 7.150 km², een vijfde deel van Nederland, is uit de zee gewonnen.

Het grootste deel in de vorm van indijkingen en droogmakerijen. 

De laatste jaren wordt ook nieuw land gemaakt:

Maasvlakte, IJburg, Marker Wadden, etc

Lesdoelcheck

1. Waarom werd het veengebied ontwaterd?
2. Hoe is de veenontginningen in het landschap terug te zien?
3. Leg uit waarom het gebruik van veengrond is veranderd
4. Leg het ontstaan en de kenmerken van een droogmakerij uit