§1 - Handel en de opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.1 Handel en de opkomst van steden

Wat gaan we doen vandaag? 

• Welkom! + planning
• plenda
• Uitleg 5.1 
• Quiz
• Aan de slag met minecraftopdracht + huiswerk maken 

Pak je plenda en schrijf op: 

Huiswerk voor maandag 14 april: 

Maak van H5, §1 vraag 4 t/m 13 (blz. 66/67).

Leerdoelen

• Oorzaken opkomst steden in late middeleeuwen
• Waarom ontstond er weer een geldeconomie
• Waarom was een samenwerking voordelig?

We verlaten het tijdvak van 

De Monniken en Ridders (500-1000)

en gaan naar Steden en Staten! (1000-1500)

Waar denk je aan
bij Middeleeuwse steden?

Er komen weer steden

• Rond jaar 1000:
• Bloei handel + nijverheid
• Mensen wonen + werken op platteland
• Continuïteit en verandering?

Twee oorzaken (1)

• Ideeën?
• 1. Verbetering landbouw, zoals?
• Betere werktuigen
• Drieslagstelsel, wat is dat?
• Afwisselen van gebruik grond. Zo raakt het land niet uitgeput en is de oogst groter.
  
• Filmpje.

Andere oorzaak (2)

• 2. Ontginnen woeste gronden
• Bruikbaar maken voor landbouw
  
  

• 1 + 2 = stijging voedselopbrengst, en dus
• Stijging bevolking + ruilen

Boeren hadden voedsel over. Ambachtslieden maakten genoeg.

Wat gebeurde er met deze producten?

1. Opgekocht door handelaren en met winst verkocht.
2. Die werden weggegooid, wat moet je ermee?
3. Aan de landheer gegeven, die was tenslotte eigenaar.
4. Niets, ze werden gestolen door rovers en dieven.

Er komen weer steden

• Ruilen van voedsel, welke plekken?
• Kruispunten, kloosters, kastelen. En dan?
• Ontstaan dorpen, later steden
• Tussen 900 - 1300 ontstonden er +/- 1000 steden in Europa
  
• Ontstaan landbouw- stedelijke samenleving = Maatschappij waarin meerendeel op platteland woont + werkt, maar ook deel in steden als ambachtsman of handelaar.

De bevolking groeit, de opbrengst uit landbouw moet omhoog.
Hoe deden boeren dat?

1. Boeren gingen nieuwe technieken uitproberen.
2. Boeren waren verplicht om harder te werken.
3. Ze ontdekten dat van mest graan beter groeit.
4. Niet, hoe kan er nou meer groeien?

Ruilen niet handig, ontstaan geld

• Ruilen is niet handig, waarom?
• Opnieuw gebruik van geld

Er komt meer geld in omloop

• Verandering: ontstaan geldeconomie vanaf 13e eeuw
• Pacht in vorm oogst onhandig, waarom?
• Kan vergaan
• Geld handiger, waarom?
• Leger en hofhouding betalen.

Nadeel geldeconomie

• Overal een ander soort munt... 
• Hoeveel is een munt nou waard?
• Meer voordelen
• Handelskapitaal opbouwen: kunnen ze investeren in handelswaar
• Wissel: bedrag storten en kreeg je een brief om hoeveel geld het ging. Hoefden ze het niet zo veel mee te nemen.

Culturele ontwikkeling

• Eerst romaanse stijl: eenvoudig, dikke muren, bogen en kleine vensters
• Gotiek (13e eeuw): hoog en slank, dunne muren, grote ramen, rijke versiering
• Glas-in-lood
• Muziek met meerdere melodieën
• Religieuze kunst

Handelsnetwerken

* Samenwerken

* Handelsnetwerken  -> Hanze

- Minder concurrentie

- Sterker tegen piraten

Hanze

* Samenwerken noord Europa

* Handelsverbond -> Oostzee en Noordzee

Deventer, Zutphen, Kampen, Zwolle

In Engeland kochten de Nederlanders wol en linnen

In het Oostzee gebied kochten de Nederlandser haring, hout, huiden en graan

De opbrengst uit landbouw nam toe, er was eten genoeg.
Wat was een gevolg daarvan?

1. De bevolking groeide, niet iedereen had een huis.
2. Nieuwe beroepen, want niet meer iedereen was boer.
3. Boeren werkten minder hard, er was immers eten genoeg.
4. Het voedsel lag te rotten in de opslagplaatsen.

Sleep het juiste antwoord naar de vraag:

Waarom trokken handelaren naar kruispunten van wegen en rivieren?

Waarom trokken handelaren naar kastelen en kloosters?

Omdat deze plaatsen goed bereikbaar waren.

Omdat deze goed beschermd werden.

Mensen in de stad wilden zelf de regels bepalen. Ze betaalden daar de landheer geld voor.

Hoe noem je deze rechten?

1. Het wetboek van strafrecht.
2. Stadsrechten.
3. Recht van overpad.
4. Betaalde rechten.

Zet de zinnen in de juiste volgorde

Boeren en ambachtslieden hadden producten over.

Handelaren kochten deze producten op om met winst te verkopen.

Handelaren reisden met deze producten naar kruispunten van wegen en rivieren, of kastelen en kloosters.

Op die plaatsen kwamen veel mensen samen om spullen te kopen en verkopen.

Zo ontstonden markten en nieuwe steden.

Het tijdvak Steden & Staten duurt

1. van 500 tot 1500
2. van 500 tot 1000
3. van 1000 tot 1500
4. van 1500 tot 1600

Zet de ontwikkelingen in de juiste volgorde in de tijd

1

2

3

4

Meer voedsel en een grotere bevolking 

Handel onstaat bij kruispunten, kloosters en kastelen

Het ontstaan van het drieslagstelsel en ontginnen van woeste gronden 

Er ontstaan dorpen en de samenleving verandert 

Leg eens in eigen woorden (!) uit..

• Oorzaken opkomst steden in late middeleeuwen
  
• Waarom ontstond er weer een geldeconomie
  
• Waarom was een samenwerking voordelig?

0