Thema 5 - basisstof 4.1 - het zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welk deel van het oog of het gezicht kunnen het netvlies beschermen tegen te fel licht?

1. Hoornvlies
2. Lens
3. Wenkbrauwen
4. Wimpers

Op de blinde vlek...

1. Zijn geen zintuigcellen
2. Zijn de meeste prikkels
3. Zijn de meeste zintuigcellen
4. Zijn de meeste zenuwen

... is een opening in de iris.

1. Regenboogvlies
2. Lens
3. Glasachtig lichaam
4. Pupil

Hoe heet het buitenste vlies van je oog, die je oog beschermt?

1. Vaatvlies
2. Hoornvlies
3. Netvlies
4. Harde oogvlies

Welk vlies in je oog voert voedingsstoffen naar je oog?

1. Het hoornvlies.
2. Het netvlies.
3. Het vaatvlies.

Hieronder staan vijf delen van het oog van de mens. Door welke van de genoemde delen gaan de lichtstralen achtereenvolgens voordat ze impulsen in het oog kunnen veroorzaken?

netvlies

lens

hoornvlies

pupil

glasachtig lichaam

B4: Het zenuwstelsel

Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven

Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven

Ik kan de reflexboog beschrijven

B4: Het zenuwstelsel

De bouw van het zenuwstelsel

• Centrale zenuwstelsel (CZ): hersenen en ruggenmerg
• Zenuwen verbinden CZ met alle lichaamsdelen

Welk nummer is geen deel van het centrale zenuwstelsel?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

B4: Het zenuwstelsel

De werking van het zenuwstelsel

• Impulsen worden naar de hersenen geleid
• Impulsen worden verwerkt in de hersenen: je wordt je bewust van de prikkel
• Hersenen kunnen impulsen afgeven aan spieren en klieren

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen

• Zenuwcel: cellichaam en uitlopers

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwcellen

• Cellichaam: celkern, ligt in of vlakbij CZ
• Uitlopers geleiden impulsen van of naar cellichaam
• Uitlopers kunnen heel lang zijn!

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwen

Uitlopers liggen samen in een zenuw met een dun laagje tussen de uitlopers

Uitlopers kunnen tegelijk impulsen geleiden

B4: Het zenuwstelsel

Zenuwen

• Delen van hoofd en hals zijn direct verbonden met de hersenen
• Romp en ledematen zijn door zenuwen in het ruggenmerg verbonden met de hersenen
• Ruggenmerg is omgeven door wervels

Wat moet je doen?

Maak opdracht 1, 2, 3, 7 en 8

Over de hersenen zeggen twee leerlingen het volgende.
Wesley: 'De hersenen zijn gevoelig voor prikkels.'
Tim: 'In de hersenen word je je van de waarneming bewust.'
Wie heeft gelijk?

1. Wesley
2. Tim
3. Wesley en Tim
4. Geen van beide

Hierna staan twee functies genoemd:
1. het waarnemen van prikkels;
2. het verwerken van seintjes, afkomstig van zintuigen.
Welk(e) van deze functies wordt/worden vervuld door het zenuwstelsel?

1. Alleen 1
2. Alleen 2
3. 1 en 2

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen.

1. Juist
2. Onjuist

B4: Het zenuwstelsel

Reflex

• Impulsen gaan niet via de hersenen
• Vaste, snelle, onbewuste reactie op een prikkel
• Weg die impulsen afleggen noemen we de reflexboog

Een reflex loopt via….

1. De kleine hersenen
2. De grote hersenen
3. De hersenstam
4. Het ruggenmerg

Er gaan impulsen door de gehoorzenuw naar de hersenen.

Je pakt je telefoon op

Je telefoon gaat

Je zintuigen in je oren worden geprikkeld

er gaan impulsen van hersenen naar je spieren in je arm

Je hoort je telefoon en besluit je telefoon te pakken.

Puntenverdeling

6/6: 2 punten

4/6: 1 punt

Minder dan 4: 0 punten

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

1.

2.

3.

4.

Een impuls gaat naar de hersenen.

Een lage temperatuur bereikt de koudezintuigen.

Het meisje voelt dat het water koud is.

Koudezintuigen zetten prikkels om in impulsen.

Je ruikt iets lekkers en besluit de deksel van de pan op te tillen.
Zet de woorden in de juiste volgorde.

Ruggenmerg

Ruggenmerg

Spiercel

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen in zenuwen

Impulsen in zenuwen

Prikkel

Sommige reacties moeten zo snel dat het signaal niet eerst langs de hersenen gaat. Dit noemen we reflexen. Geef de juiste route voor de impuls bij een reflexboog. 

Schakelcel

Zintuigcel

Bewegings-zenuwcel

Gevoels-zenuwcel

Spiercel

B4: Het zenuwstelsel

Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven

Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven

Ik kan de reflexboog beschrijven

Opdrachten: 1, 2, 3, 4, 7

Ondersteuning: 5, 6,

Verdieping: 8, 9