Paragraaf 12.4/12.5/12.6: Het verteringstelsel/ De organen voor vertering/ Planteneters, vleeseters en alleseters

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Welkom allemaal!

Pak je spullen:

• Biologieboek
• Schrift en pen 
• Mobiel in de tas!

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Herhaling paragraaf 12.1/12.2
• Uitleg 12.4: Het verteringstelsel
• Uitleg 12.5: De organen voor vertering
• Uitleg 12.6: Planteneters, vleeseters en alleseters

• Zelfstandig werken aan paragraaf 12.4 t/m 12.6

Wat is een voedingsstof?

1. Alles wat je eet of drinkt
2. alle onverteerbare stoffen in plantaardig of dierlijk voedsel
3. Alle stoffen in voedingsmiddelen die het lichaam kan gebruiken

Welke 6 voedingsstoffen zijn er?

.....

.....

.....

.....

.....

.....

Welke 6 voedingsstoffen zijn er?

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Water

Mineralen

Vitaminen

Welke 4 groepen voedingsstoffen zijn er?

....

....

....

....

Welke 4 groepen voedingsstoffen zijn er?

Brandstoffen

Bouwstoffen

Beschermende stoffen

Reservestoffen

Beschermende stoffen zijn

1. mineralen en vitaminen
2. koolhydraten en eiwitten
3. mineralen en eiwitten
4. vitaminen en koolhydraten

Paragraaf 12.4: Het verteringstelsel

Lesdoelen

1. Je kunt omschrijven wat vertering is en de functie van verteringssappen en enzymen hierbij aangeven.

2. Je kunt beschrijven hoe de darmperistaltiek tot stand komt en de functies ervan benoemen.

Vertering

Kleiner maken van voedsel

Voedsel gaat via mond tot anus -> darmkanaal

Doel: voedingsmiddelen afbreken tot kleine stukjes -> door de darmwand in het bloed

Vertering=

Verteringssappen zorgen ervoor dat de stoffen in je voedsel worden afgebroken tot steeds kleinere stoffen (de verteringsproducten) die door de darmwand kunnen worden opgenomen in het bloed.

Verteringssappen

Gemaakt in verteringsstelsel -> allemaal eigen taak

Gemaakt door:

- Speekselklieren -> speeksel

- Maagsapklieren -> maagsap

- Lever -> gal

- Alvleesklier -> alvleessap

- Darmsapklier -> darmsap

Chemische vertering -> voedsel wordt verkleind door enzymen

Enzymen in de verteringsappen

Darmperistaltiek= voortbeweging van voedselbrij in de darmen

Paragraaf 2.3: De organen voor vertering

Lesdoelen

1. Je kunt de delen van het verteringsstelsel noemen met hun functies en kenmerken.

2. Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies

Slikreflex

Huig (neus afsluiten)

Strotklepje (luchtpijp afsluiten)

Tong duwt eten richting slokdarm

Mond

• Kauwen voedsel --> kleiner maken voedsel
  

• Vertering: speeksel met slijm en enzymen --> zetmeel wordt afgebroken door het enzym amylase

Maag

• Voedsel via slokdarm naar maag
• Opslagplaats van voedsel
• Constant in beweging --> kneden voedselbrij met verteringssappen
• Kringspier aan beide kanten 
• Maagsap met enzym, zoutzuur en slijm

12-vingerige darm

• Kleine beetjes voedselbrij via maagportier in 12-vingerige darm

• Verteringssappen uit lever en alvleesklier worden toegevoegd
• Alvleessap: enzymen die zorgen voor de vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten

Gal

Wordt gemaakt in de lever
Wordt bewaard in de galblaas --> opslagplaats

Maakt vetdruppeltjes klein=
emulgeren

Vetten emulgeren door gal

Dunne darm

• Toevoegen van darmsap door darmsapklieren in de darmwand
• Darmsap bevat verschillende enzymen die de vertering van eiwitten en koolhydraten afmaken
• Opname van voedingsstoffen

Groot oppervlak = meer resorptie

• Darmplooien
• Darmvlokken
• Haarvaten voor opnamen

Dikke darm

• Resorptie water, mineralen, vitaminen
• Onverteerbare voedingsresten
• Darmbacterien maken enzymen voor vertering van cellulose uit plantaardige voedingsproducten

• Wormvorming aanhangsel --> Blinde darmontsteking

Endeldarm en anus

• Door peristaltische bewegingen gaat de ingedikte onverteerbare voedselresten naar de endeldarm (opslag)

• Ontlasting (poepen) via de kringspier anus 

Paragraaf 12.6: Planteneters, vleeseters en alleseters

Lesdoel

1. Je kunt de delen van tanden en kiezen noemen met hun kenmerken.

2. Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken en functies van de tanden en kiezen.

3. Je kunt omschrijven wat tandplak is en wat tanderosie is.

Kenmerken van het gebit

Planteneters

• Hebben een langer verteringsstelsel (Bv: paard 40 meter!)
• Plantaardig materiaal lastiger af te breken vanwege cellulose vezels in celwand van de

      plantencel

• Plooikiezen om voedsel fijn te malen

      en hebben meestal geen hoektanden

Vleeseters

• Kort verteringsstelsel, platte buik 
• Grote en scherpe hoektanden
• Knipkiezen om stukken vlees af te

        kunnen scheuren

• Kiezen glijden langs elkaar als bij
  

       een schaar

hoektanden, snijtanden, knipkiezen

Alleseters

• Middellang verteringsstelsel
• Knobbelkiezen om voedsel fijn te malen
• Hoektanden; soms groot om te jagen
  

       Bij sommige dieren even groot als de snijtanden 

herbivoor

omnivoor

carnivoor

Lengte van het darmkanaal

Huiswerk

Wat:

 Paragraaf 12.4: opdrachten 1 t/m 6

Paragraaf 12.5: Opdrachten 1 t/m 8

Paragraaf 12.6: Opdrachten 1 t/m 7

Hoe:

Alleen of in tweetallen (fluisteren!)

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar? maak een samenvatting en een begrippenlijst van paragraaf 2.6

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!