12.5 en 12.6 De organen voor vertering en Planteneters

• biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 12 Voeding en vertering

1.  Enzymen
2. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
3. Voeding en leefstijl
4. Het verteringsstelsel
5. De organen voor vertering
6. Planteneters, vleeseters en alleseters

Wat gaan we doen vandaag?

Quiz

Uitleg basisstof 12.5 en 12.6

Werken aan de opdrachten

Quiz over hoofdstuk 12

Examenvraag:
Welke van onderstaande voedingsstoffen kunnen direct in het bloed worden opgenomen zonder eerst verteerd te worden?

1. eiwitten
2. glucose
3. vetten
4. zetmeel

Wat is hier het enzym?

1. Blauw - A
2. Blauw - B
3. Rood - C
4. Het oranje deel

Alvleesklier helpt bij de vertering van:

1. Koolhydraten en vetten
2. Eiwitten en vetten
3. Koolhydraten, eiwitten en vetten
4. Koolhydraten en eiwitten

In de dikke darm wordt...

1. Water uit de voedselbrij gehaald
2. Eiwitten uit de voedselbrij gehaald
3. Koolhydraten uit de voedselbrij gehaald
4. Vitaminen uit de voedselbrij gehaald

Wat is de indicator van zetmeel?

1. Aanwijsstof
2. Kalkwater
3. Jood-oplossing
4. Glucosestrips

Welk verteringssap bevat geen enzym?

1. darmsap
2. maagsap
3. gal
4. alvleessap

Welke voedingsstoffen moeten eerst worden verteerd?

Verteringssappen bevatten enzymen. Wat zijn enzymen?

1. indicatoren
2. slotjes voor sleutels
3. stoffen die processen versnellen
4. stofjes die het beste werken bij 37 graden

Koolhydraten leveren energie.
-Noem nog twee groepen voedingsstoffen die energie kunnen leveren.

Lesdoelen

1. Je kunt de delen van het verteringsstelsel noemen met hun functies en kenmerken

2. Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies

Mondholte, keelholte, slokdarm

• Speeksel: makkelijk slikken, verteren zetmeel, doden bacteriën

Kauwen: vergroten oppervlak

Maag

Laat kleine hoeveelheden eten door

Produceren maagsap: water, maagsap, enzym

Enzym in maagsap: verteren eiwitten

Ligging maag, lever, galblaas, alvleesklier en twaalfvingerige darm

Lever maakt gal

Opslag gal = galblaas

Verschillende enzymen: vetten, eiwitten, koolhydraten

Dunne darm

Darmsap: verschillende enzymen voor verdere afbraak: eiwitten en KH 

Door oppervlakte en dunne wand-> opname voedingsstoffen en verteringsproducten in bloed snel

Via poortader naar lever, naar rest van lichaam

Blindedarm, dikke darm, endeldarm

Vanuit dunne darm: waterige brij van onverteerde resten

Nuttige bacteriën: 

- aanmaak vit. K

- Afbraak cellulose

Endeldarm: ingedikte, onverteerbare voedselresten

Kringspier

Thema 12 Voeding en vertering

1.  Enzymen
2. Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
3. Voeding en leefstijl
4. Het verteringsstelsel
5. De organen voor vertering
6. Planteneters, vleeseters en alleseters

Lesdoelen

1. Je kunt delen van een tand of kies noemen met hun kenmerken

2. Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken en functies van de tanden en kiezen

3. Je kunt omschrijven wat tandplak en tanderosie is

Bouw van het gebit

Bouw van het gebit

Kroon: bovenste deel van de tand

Wortel: zit vast in het kaakbeen

Glazuur: beschermt het tandbeen 

Tandbeen: is bedekt met een laagje cement

Tandholte: hierin liggen de zenuwen en bloedvaten 

Wortelvlies: bevestigd de wortel in de kaak

Verzorging gebit

• Tandplak: plakkerig laagje, met bacteriën      zetten koolhydraten om in zuur tandbederf 
• Tanderosie: aantasten glazuur door zuren voeding
• Fluoride: sterker glazuur

Tandplak kan tandsteen worden

Gaatje in kies

planteneters 

-lang darmkanaal

-plooikiezen

-meestal geen hoektanden

Planteneters

• Lang darmkanaal     verteren van celwanden
  
• Plooikiezen       harde   richels        fijnmalen   voedsel
  
• Geen hoektanden
  

Vleeseters

-knipkiezen.
-grote hoektanden 

Vleeseters

• Kort darmkanaal
  
• Knipkiezen       scherp
  
• Bovenkaak breder dan onderkaak       kiezen glijden langs elkaar
  
• Altijd hoektanden
  

Alleseters

-middellang darmkanaal

-knobbelkiezen 

-vaak ook hoektanden

Alleseters

• Middellang darmkanaal
  
• Knobbelkiezen        malen voedsel
  
• Meestal hoektanden
  

Het gebit

Planteneters

• Cellulose in celwanden
• Plooikiezen
• Lang verteringsstelsel met bacteriën

Vleeseters

• Geen celwanden
• Hoektanden en knipkiezen
• Kort verteringsstelsel

Alleseters

• Knobbelkiezen
• Middellang verteringsstelsel

Wat is een kenmerk van plooikiezen?

1. Hebben knobbels aan de bovenzijde van de kroon
2. Geschikt voor het eten van vlees
3. Geschikt voor het malen van plantaardig voedsel
4. Korte, scherpe randen

Wat is de functie van glazuur?

1. Voorkomt tandplakvorming
2. Verbetert de smaak
3. Beschermt het tandbeen
4. Versterkt het wortelvlies

Wat is de lengte van het darmstelsel van vleeseters?

1. kort
2. middellang
3. lang
4. dat is bij elk dier even lang

Wat is tanderosie?

1. Doorbreken van de verstandskiezen.
2. Slijtage van de glazuurlaag van de tanden.
3. Vervanging van de melktanden door de definitieve tanden.
4. Vervanging van de natuurlijke tanden door een kunstgebit.

Welke verteringssappen bevatten stoffen die bacteriën in voedsel doden? Meerdere antwoorden...

1. maagsap
2. speeksel
3. alvleessap
4. darmsap

Examenvraag:
Een vegetariër eet geen vlees.
Welke voedingsstof zal een vegetariër via andere voedingsmiddelen moeten binnenkrijgen om voldoende bouwstoffen voor zijn spieren binnen te krijgen?

1. vetten
2. vitaminen
3. eiwitten
4. koolhydraten

Koraal bedreigd!

Voor de teruggang van de koraalriffen worden diverse oorzaken genoemd. Eén daarvan is de temperatuurstijging ten gevolge van het versterkte broeikaseffect. Temperatuurstijging leidt tot een verstoring van de fotosynthese bij de algen. De verstoring van de fotosynthese zou veroorzaakt 

kunnen worden doordat de betrokken enzymen niet meer optimaal werken. Waardoor vermindert de enzymwerking als de temperatuur hoger is dan de optimumtemperatuur?

In onze voeding zitten voedingsstoffen. Sommige voedingsstoffen leveren energie, andere voedingsstoffen leveren geen energie. Welk van de volgende rijtjes voedingsstoffen bevatten uitsluitend energieleverende voedingsstoffen?

1. Alcohol, koolhydraten en vitamines
2. Koolhydraten, vetten en eiwitten
3. Eiwitten, koolhydraten en mineralen
4. Mineralen, vetten en water

Welk enzym zal werkzaam zijn in je maag?

1. Pepsine
2. Trypsine
3. Beiden
4. Geen van beiden

Oefenen

maken alle opdrachten van 12.5 en 12.6