6.3. Licht op de verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Nieuwe ideeën, nieuwe tijden

6.3. Licht op de Verlichting

Een nieuwe blik op de maatschappij

De tijd van Pruiken en Revoluties

1700-1800

Grote lijn...

Om de Franse Revolutie goed te begrijpen moet je de filosofische achtergrond begrijpen:

De Verlichting

Controle vragen

1. Je kunt het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken uitleggen aan de hand van voorbeelden

2. Je kunt denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen uitleggen

3. Je kunt de relatie tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken uitleggen

wetenschappelijk klimaat

Wetenschap bevorderd

Ratio gebruiken (geen blind vertrouwen op de kerk en de koning)

Verlichting

Denkstroming, met het hoogtepunt in de 18e eeuw, waarbij het gebruik van het menselijk verstand centraal staat

 

Aantekeningen

De Verlichting

vanaf ±1700

• Denkstroming in de 18e eeuw waarin geloof en absolutisme plaats moesten maken voor Verstand (rede & ratio), vrijheid en gelijkheid.
  
• Ontstond in de westerse landen
• De aanhangers waren positivistisch en vonden dat ze door rationeel na te denken de wereld konden verbeteren.

• Hierdoor krijgen mensen ook meer kritiek op de koning, de Kerk en de adel.

Het licht van het verstand kan de duisternis van bijgeloof en achterlijkheid overwinnen!

Spinoza

Spinoza was een veelzijdig denker en doener. Hij was filosoof en wiskundige, en dacht hij diepgaand na over politieke en economische vraagstukken. Hij was politiek denker en werkte hij als lenzenslijper.

Voltaire

Stelde God voor als een horlogemaker. De wereld was een door God gemaakt uurwerk, dat de natuurwetten gehoorzaamde. En God bemoeide zich niet meer met de mensen.

Al deze ideeën werden in de 18e-eeuwse maatschappij niet goed ontvangen: eerder met afschuw en ongeloof.

Aantekeningen

John Locke

Alle mensen worden vrij en gelijk geboren. Iederee bezit  dezelfde grondrechten, zoals het recht op vrijheid, leven en bezit. Het is de taak van de koning was om deze rechten te bewaken. 

Rousseau

De Fransman Jean-Jacques Rousseau ging nog een stap verder. Hij vond dat het volk de macht moest hebben. Dit was alleen mogelijk als de democratie zou worden ingevoerd.

Montesquieu

1. Bedenker van de Driemachtenleer
   
2. = De trias politica
3. Scheiding van het bestuur in drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht

Basis van de het bestuur in de Nederlandse grondwet

Wie heeft de macht en moet dat zo blijven?

Begrippen uit deze les

• Verlichting
• Trias Politica
• rijke burgerij (bourgeoisie)
• Wetenschappelijke revolutie
• Renaissance
• Ratio/rede
• Salons
• Encyclopedie

Personen uit deze les

• Voltaire
• Rousseau
• Locke
• Lodewijk XVI
• Montesquieu
• Spinoza

Maken

Aantekeningen + opdrachten par 6.3