Bloedtransfusie

• VPTH T
• MBO
• Studiejaar 3

Bloedtransfusie

Bloedtransfusie

Lesdoelen

• je kunt benoemen welke indicaties er zijn om bloed- of bloedproducten toe te dienen
• je kunt uitleggen waarom het belangrijk is dat de bloedgroep en resusfactor voorafgaand aan de bloedtransfusie bekend zijn
• je kunt de vpk aandachtspunten benoemen bij het toedienen van bloed- of bloedproducten
• je kent de complicaties die kunnen optreden bij een transfusie

Jaarlijks ontvangen ongeveer 250.000 Nederlanders een bloedtransfusie

afname aantal bloedtransfusies tgv:

• minder invasieve chirurgische ingrepen (laparoscopisch als het kan)
• nieuwe richtlijn - effect bloedtransfusie nihil bij HB <6
• kritischer gekeken naar noodzaak en effect

Alleen als het moet!

Bron: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/alleen-bloed-als-het-moet.htm

Bloedgroep wordt bepaald door de antigenen die op de rode bloedcellen zitten, samen met de aangeboren antistoffen tégen de andere bloedgroepen. Dit is genetisch bepaald. Je krijgt je bloedgroep dus van je vader of je moeder.

Er zijn A en B-antigenen. Bloedgroep A heeft antigeen A en antistoffen tegen bloedgroep B. O, eigenlijk 0 heeft geen antigenen en antistoffen tegen A én B. Bloedgroep O en A komen het meest voor.

AB+ is universele ontvanger, O- universele donor.

Bij de Resusfactor wordt gekeken of er een resusantigeen is gekoppeld aan erytrocyt. De meeste mensen zijn resuspositief en hebben dus het resuspositieve antigeen. Deze mensen kunnen geen resus-antistoffen aanmaken. Mensen die dit antigeen niet hebben noem je resusnegatief, zij kunnen resus-antistof aanmaken, als ze in contact komen met resuspositief bloed. Deze resus-antistoffen zijn dus niet aangeboren aanwezig. Als je iemand met bloedgroep O negatief dus O positief bloed zou geven, gaat het lichaam antistoffen aanmaken waardoor het bloed gaat klonteren. Daarom is een zogenaamde ‘kruisproef’ voor een bloedtransfusie nodig, om te controleren of er geen reactie optreedt.

Een situatie waarin dit ook problemen kan gaan opleveren is als een Resusnegatieve moeder zwanger is van een kindje met resuspositieve bloedgroep.

bloedgroepen en transfusies

Welke bloedgroepen zijn er en hoe vaak komen ze voor?

Bloedgroep A-positief (36,6% van de Nederlanders)

Bloedgroep A-negatief (6,4% van de Nederlanders)

Bloedgroep AB-positief (2,5% van de Nederlanders)

Bloedgroep AB-negatief (0,5% van de Nederlanders)

Bloedgroep 0-positief (38,2% van de Nederlanders)

Bloedgroep 0-negatief (6,8% van de Nederlanders)

Bloedgroep B-positief (7,7% van de Nederlanders)

Bloedgroep B-negatief (1,3% van de Nederlanders)

Rhesus

De rhesusfactor (Rh) is een eiwit dat op 

de oppervlakte van de rode bloedcellen 

kan zitten en daarmee je bloedgroep bepaalt. Als de rhesusfactor op je rode bloedcellen zit, ben je rhesus positief. Dit is het geval bij 85% van de mensen. Als de factor ontbreekt, ben je rhesus negatief. Dit is bij de andere 15% van de mensen het geval. Of je Rh-positief of Rh-negatief bent, is erfelijk bepaald. 

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Kan een bloedgroep veranderen?

1. Ja
2. Nee

Een andere bloedgroep.

Een stamceltransplantatie is soms het laatste redmiddel om leukemiepatiënten te genezen. Voor de transplantatie krijgen ze een zeer zware behandeling met chemotherapie en eventueel bestraling. Dit vernietigt de stamcellen in het beenmerg. Daarvoor in de plaats krijgen de patiënten stamcellen van een donor.

Als het transplantaat goed aanslaat, gaan de donorstamcellen nieuwe bloedcellen voortbrengen. Het is voor de patiënt een levenslange bron van rode bloedcellen, bloedplaatjes, en witte bloedcellen, de afweercellen. De nieuwe rode bloedcellen hebben de bloedgroep van de donor. Die hoeft niet de zelfde bloedgroep te hebben als de patiënt.

Aantal keren bloedgeven ook afhankelijk van bloedgroep (tekort of niet)

Bloed wordt gecontroleerd op oa. Geslachtsziekten-hepatitis.

Plasmadonor: bloed via machine scheiding bloed in cellen en plasma. Cellen worden teruggegeven aan lichaam. Plasma geven mag elke 2 weken. (min. 6x per jaar). Je kunt geen bloeddonor én plasmadonor zijn.

Geen 100% zekerheid virus in donorbloed:

• te weinig virus in het bloed zit om te meten

• een virus is dat we nog niet kennen

• niet voor alle ziekte verwekkers testen voorhanden zijn

Sommige bacteriën groeien langzaam en kunnen heel soms onopgemerkt bij de bloedplaatjes zitten als deze worden toegediend. Met speciale vragen aan de donors kunnen we erachter komen of een donor veel kans heeft op een ziekte met een virus of bacterie. Als dat zo is, nemen we geen bloed bij zo’n donor af

Wat zijn redenen om een patiënt een bloedtransfusie te geven?

Beenmergaandoeningen (bijv. Kahler (multipel myeloom), anemie

Afhankelijk van reden, soort bloedproduct.

EC: erytrocytenconcentraat

PC: packed cells

GE: Gefiltreerde erytrocyten

Autologe transfusie = voorafgaand aan grote operatie eigen bloed afnemen en dit tijdens/ na de operatie weer terug krijgen

RBC = Rode BloedCellen, EC = Erytrocytenconcentraat, PC = Packed Cells

VP = Vers Plasma

Verschillende soorten bloedproducten kunnen niet worden gemengd

Geld voor alle soorten transfusie!

Tekort bij tumoren, miltproblemen enz.

Stoornis in bloedstolling (bijv. hemofilie)

Kan medicatie van worden gemaakt: Immunoglobulinen-eiwitten beschermen patiënten met afweerstoornissen bijvoorbeeld tegen infecties.

bloedingen bij aangeboren of verworven stollingsstoornissen

trombotische trombocytopenische purpura

x 2!

Bloedtransfusie wordt niet thuis uitgevoerd.

Kruisproef = in lab wordt bloed ontvanger in contact gebracht met bloed donor. Indien geen reactie (bijv. klontering), dan kan bloed gegeven worden. Max 24 uur vóór bloedtransfusie

Positieve kruisproef = geen bloedtransfusie

Waarom zoveel checks?

Als er bloed met een verkeerde bloedgroep wordt toegediend, gaan de antistoffen van de ontvanger de rode bloedcellen afbreken (acute hemolyse). 

Symptomen zijn dan: koorts, rusteloosheid, pijn in de borst en onderrug, lage bloeddruk,

ademnood, minder of niet plassen, bruinrode urine.

Hoe meer bloed de ontvanger kreeg, hoe ernstiger de problemen die optreden.

Soms worden de antistoffen bij de ontvanger na de toediening gevormd of geactiveerd, en beginnen die de nieuwe rode bloedcellen pas na enige tijd af te breken. Dat noemen we vertraagde hemolyse.

Voorlichting: denk aan angst voor ziekten en geloofsovertuiging. Er is een voorlichtingsfolder. Bij kinderen mbv plaatjes, filmpjes

NaCl op driewegkraan dicht = noodlijn, in geval van transfusiereactie; loodrecht op de driewegkraan

Wat zou er allemaal gecontroleerd moeten worden voordat de transfusie kan worden uitgevoerd?

Heb je het juiste medicijn?

Is het de juiste patiënt/cliënt?

Is dit het juiste tijdstip?

Wat is de juiste wijze van toedienen?

Wat is de juiste dosis?

Bestraald?

De volgende controles gebeuren aan het bed van de patiënt met twee verpleegkundigen, indien aanwezig met de hulp van een digitaal scansysteem:

Actieve bevraging naam en geboortedatum patiënt en controle identificatiebandje. Deze naam wordt vergeleken met de gegevens op het transfusieformulier en het bloedderivaat.

Vergelijking van de gegevens op het bloedderivaat met het transfusieformulier (eventueel digitaal):

identificatie patiënt

bloedgroep en resusfactor

unitnummer

vervaldatum bloedderivaat

vervaldatum type and screen of kruisproef

Controle van het bloedderivaat op visuele beschadiging, verkleuring, stolsels,…

Spoelen is nodig om in de lijn geen reactie te krijgen. In het lichaam maakt het niets uit.

Bij reacties zout aansluiten en infuus niet verwijderen ivm vervolgreacties

Bij een bloedtransfusie bestaat het risico op transfusiereacties. Noem een transfusiereactie.

Koorts zonder hemolytische reactie is de meest voorkomende, veroorzaakt door leukocyten antistoffen. Dit soort reacties treden minder op, nu men werkt met erytrocytenconcentraten zonder leukocyten.

Acute hemolytische transfusiereactie - een verhoogde afbraak van erytrocyten (hemolyse) binnen enkele minuten na aanvang tot 24 uur na afloop van de transfusie. Dit leidt tot bloedstolling waardoor er acute nierinsufficiëntie, longfalen en shock optreden.

Tgv Interactie tussen een allergeen en reeds gevormd IgE (maar is niet grondig onderzocht).

Wat moet je als allereerste doen, wanneer je een transfusiereactie vermoedt?

1. de arts bellen
2. klemmetje van transfusielijn dichtzetten
3. Controles doen

Met welke infuusvloeistof mag de RBC gegeven worden?

1. NaCL 0,9%/ Glucose 5%
2. Glucose 5%
3. NaCL 0,9%

Wat is een kruisproef?

Welke controles voer je uit voor het geven van een bloedtransfusie?

Iemand met bloedgroep AB- kan de volgende bloedtransfusie krijgen

1. O+
2. A-
3. BEIDE KUNNEN
4. GEEN VAN BEIDE KAN

Welke reacties kunnen optreden tijdens of na een bloedtransfusie?

Welke verpleegkundige acties moet je ondernemen bij het vermoeden van een transfusiereactie?

vragen?

Schrijf op een post-it een tip & top

• Wat vonden jullie goed? Wat kon er beter?
• Hebben jullie iets gemist tijdens deze lessen?
• Minder vertellen, meer doen? Of juist niet?
• ...?

Daar kan ik weer van leren voor een volgende keer.

Bedankt!