H7.1 + 7.2 (systematische naamgeving)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga zitten volgens de plattegrond

Pak je spullen en iPad erbij

Login bij LessonUp

Wat gaan we doen

• Voorkennis
• Uitleg systematische naamgeving (combi eind 7.1 en begin 7.2)
• Oefenen met structuurformules en systematische naamgeving

Wat is het 'kraken' van een koolwaterstof?

Leerdoelen

• Je kan uitleggen wat isomeren zijn,
• je kan een systematische naam geven aan koolwaterstoffen,
• je kan vanuit de systematische naam, de structuurformule tekenen.

7.1 Koolstofverbindingen

• Moleculen van koolwaterstoffen geef je meestal weer als structuurformule
• Bij het tekenen moet je rekening houden met de                                       covalentie: hoeveel bindingen een atoom kan maken

1	H, F, Cl, Br, I
2	O, S
3	N, P
4	C

7.1 Koolstofverbindingen

Nog enkele belangrijke begrippen:

• Vertakt: er is minimaal één C-atoom dat met drie of vier andere C-atomen is verbonden.
• Onvertakt: elk C-atoom is met één of twee andere C-atomen verbonden.
• Verzadigd: er zijn geen dubbele bindingen aanwezig
• Onverzadigd: er is één of meerdere (drie)dubbele bindingen aanwezig.

Vertakt/onvertakt, verzadigd/onverzadigd

Noteer van beide structuurformules de molecuulformule.

Beide stoffen hebben als molecuulformule C₄H₁₀, maar hebben verschillende structuurformules. Deze stoffen zijn dus isomeren van elkaar.

7.2 Systematische naamgeving

Alkanen zijn verzadigde koolwaterstoffen

met de algemene formule C_nH_2n+2

De uitgang is -aan.

7.2 Systematische naamgeving

Alkenen zijn onverzadigde koolwaterstoffen

met de algemene formule C_nH_2n 

De uitgang is -een.

7.2 Systematische naamgeving

• Soms bevat een koolwaterstof een speciale groep. Eén van die groepen zijn de alkylgroepen. Deze vormen een zijtak die aan de hoofdketen zit.

7.2 Systematische naamgeving

Let op de manieren van het tekenen én aflezen van structuurformules. Er zijn meerdere manieren toegestaan.  Hier staan twee structuurformules, ze geven hetzelfde weer! 

7.2 Systematische naamgeving

Stappenplan systematische naamgeving van koolwaterstoffen

1. Bepaal de stamnaam (langste keten) en let of er dubbele bindingen zijn.
   
2. Let op vertakkingen, extra groepen, bepaal nu de voor- en achtervoegsels (zie document Magister).
   
3. Bepaal de plaatsnummers, houdt de getallen zo laag mogelijk!
   
4. Zet de onderdelen op de juiste volgorde en geef de naam.
   

7.2 Samen oefenen

Geef de systematische naam bij de volgende structuurformules:

                                     

b

a

c

7.2 Samen oefenen

Geef de structuurformule bij de volgende systematische namen:

1. 3,4-dimethylpentaan
2. But-2-een (lastig, probeer uit te vogelen wat dit moet zijn)

Laatste vraag: Geef de vijf mogelijke isomeren van C₆H₁₄

7.3 Systematische naamgeving

• Er zijn ook nog zogenaamde karakteristieke groepen. Hiervan moet je er twee kennen:

7.3 Systematische naamgeving

Stappenplan systematische naamgeving van koolwaterstoffen

1. Bepaal de stamnaam (langste keten) en let of er dubbele bindingen zijn.
2. Let op vertakkingen, extra groepen, bepaal nu de voor- en achtervoegsels (zie document Magister).
3. Bepaal de plaatsnummers, houdt de getallen zo laag mogelijk!
4. Zet de onderdelen op de juiste volgorde en geef de naam.

7.3 Systematische naamgeving

Voorbeeldopgave

Geef de systematische naam van de volgende koolwaterstof:.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 1: bepaal de stamnaam

De langste keten zijn 4 C-atomen, de stam is dus but-. Er zijn geen dubbele bindingen, dus is de uitgang -aan. De stamnaam is dus butaan.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 2: bepaal de voor- en achtervoegsels.

Er is een zijketen met één C-atoom. Er wordt dus methyl- vóór de stamnaam geplaatst.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 3: bepaal de plaatsnummers

De zijketen moet het laagste plaatsnummer krijgen. In dit geval zou dat twee zijn. Zou je van rechts naar links tellen, dan zou het 3 zijn. Dat mag niet.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 4: zet de onderdelen in de juiste volgorde.

De systematische naam is: 2-methylbutaan.

Aan de slag!

Maken:

Klaar? In stilte even iets voor jezelf doen op de iPad.