A2 en A3 Fictie: klassieke en moderne helden, personages

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

 Fictie: 

HELDEN

• Je leert wat het verschil is tussen klassieke en moderne helden
• Je leert het verschil tussen open en gesloten vragen

Lesdoelen

Wat is het verschil tussen een open vraag en gesloten vraag?

Heb je wel eens iets spannends meegemaakt?

1. Open vraag
2. Gesloten vraag

Hoe ben je op het idee gekomen om stuntvrouw te worden?

1. Open vraag
2. Gesloten vraag

Hoe kun je van onderstaande vraag een open vraag maken?
Wie is jouw grootste held?

Door gesloten vragen te stellen, krijg je een beter gesprek dan door alleen maar open vragen te stellen.

1. Waar
2. Niet waar

In de tekstballonnen staan vragen die niet af zijn. Probeer twee vragen te stellen met de woorden in de wolkjes. Zorg ervoor dat het een open vraag is.

Klassieke en moderne helden

In veel oudere verhalen komen klassieke helden voor: sterke en dappere mannen (en heel soms vrouwen)

Moderne helden zijn meestal 'gewone' mensen die in actie komen om anderen te helpen.

Archetypen

Typen die al eeuwen in verhalen voorkomen

Held

Antiheld

Schurk

Een personage dat snel herkenbaar is en met versimpeling of overdrijving is uitgebeeld heet een type. Sommige typen komen al eeuwen in verhalen voor. Onbewust kennen we er een heleboel. Neem bijvoorbeeld de schurk, de held en de antiheld. Wanneer deze archetypen voorkomen in een verhaal volgen ze vaak hetzelfde patroon als helden en schurken in andere verhalen. 

Afbeelding(en:

Superman - Marvel

Shrek - Universal

Darth Vader - Star Wars

Redt iets of iemand

Gedraagt zich goed

Dapper / moedig

Eerlijk

Heeft een  nobel doel voor ogen

Held

Hoewel helden van tijd tot tijd en van cultuur tot cultuur verschillen, zijn er ook veel overeenkomsten. Die overeenkomsten hebben vooral te maken met het gedrag van de held en de afloop van het verhaal. Een held gedraagt zich meestal goed en redt de mens(heid) van het kwaad. 

Heldenverhalen zie je in alle tijden en culturen. Ze geven lezers en luisteraars een voorbeeld: geef niet op, houd moed. Of het zijn voorbeelden voor de maatschappij in het geheel. Met hun goede daden laten ze zien hoe mensen zich in een ideale maatschappij zouden moeten gedragen.

Schurk

Is in en in slecht, vertegenwoordigt het kwaad

Egoïstisch

Gewetenloos

slechte gewoontes

Geen held zonder schurk. De schurk is de tegenpool van de held. Schurken heb je in alle soorten en maten. Ze worden gedreven door hebzucht, wraak of wreedheid. Maar er is altijd één hele belangrijke overeenkomst: ze zijn in en in slecht. Ze vertegenwoordigen het kwaad. 

Naast zoveel slechtheid kan een held alleen maar goed zijn. Het maakt het heldenverhaal, waarin het goed het kwade moet overwinnen, nog spannender.

Antiheld

Verre van volmaakt

Slechte gewoontes of eigenschappen

Sukkelig, onbenullig, onnozel

Is vaak, diep 

vanbinnen, wel 

moreel juist

Een antiheld is het tegenovergestelde van een held, maar is geen schurk. Het kan in een verhaal verfrissend werken dat er een personage rondloopt dat een beetje knullig en onbeduidend is. Met gewoontes en eigenschappen die haaks staan op de typische held,  zoals luiheid, angst, onzekerheid of fysieke zwakte. 

In de loop van het verhaal overwint de antiheld meestal zijn of haar slechte eigenschappen en ontpopt zich toch nog tot een held of tenminste tot een personage met een zichtbaar juist moreel kompas.

Vind jij dit helden? Waarom wel/niet?

Vind jij Mbappé een held? Waarom wel/niet?

Vind jij Henk de Jong een held? Waarom wel/niet?

Vind jij Peter R. de Vries een held? Waarom wel/niet?

Typen

- altijd dezelfde kenmerken;

- overdreven slecht, overdreven dom.

Karakters

- lijkt meer op een echt mens

- goede en slechte; eigenschappen;

- maken keuzes en maken een ontwikkeling door.

Fictie 

Alle verhalen die een schrijver heeft verzonnen.

• Doel:  de lezer amuseren.

• Fantasieverhalen
• Realistische verhalen

Personages:     Uiterlijk

Alles wat je aan de buitenkant kunt zien.

• leeftijd, lichaamsbouw, haarkleur, kleding
• gedrag: betrouwbaar-onbetrouwbaar, chaotisch-precies, extravert-introvert
• relatie tot andere personages: broer-zus, minnaar-minnares, schurk-held

   Personages:   Innerlijk

Alle gedachten en gevoelens,

juist de dingen die je niet aan de buitenkant

kunt zien. 

Door de beschrijving van het innerlijk leer je het personage kennen.

Je begrijpt zo ook het gedrag van het personage beter.

Personages

1. De hoofdpersoon is het belangrijkste personage in het verhaal.
   
   
2. In het verhaal ook personages met kleine rollen, die noem je bijfiguren.
   
   
3. Als jij je goed in het personage kan verplaatsen, dan identificeer jij je met dat personage.
   
   

Perspectief

Ik-perspectief

Personaal perspectief

Meervoudig perspectief

Ik-perspectief

Ik-verteller​

Alleen gedachtes en gevoelens over de 'ik​'-persoon

Onbetrouwbaar

Personaal perspectief

Hij/zij-verteller​

Alleen gedachtes en gevoelens van 'hij/zij'​

Onbetrouwbaar

Meervoudig perspectief

Wisselen tussen vertellers/vertelsituaties.

In het eerste hoofdstuk is het vanuit de ene personage beschreven, in het tweede hoofdstuk bijvoorbeeld door een andere personage.