Paragraaf 5.1 & 5.2

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

CASUS: GENOEG ETEN?

Paragraaf 5.1

NA DEZE LES WEET JE ...

• ... wat het welvaartsvraagstuk inhoudt.

WELVAARTSVRAAGSTUK

Vraagstuk hoe een samenleving haar bestaansvoorwaarden veiligstelt, hoe ze de productiefactoren verdeelt en hoe ze de reproductie regelt.

casus

Jagers en verzamelaars moesten hard werken om hun samenleving in stand te houden.

schaarste zorgde voor problemen en vanuit daar moesten ze keuzes maken.

schaarste is nog steeds een probleem

om schaartste te voorkomen moeten er andere keuzes gemaakt worden. Maar is dat wel mogelijk? Om keuzes te maken die voor iedereen goed zijn moet er veel worden samengewerkt

India is een welvarend land met opkomende economie (brics-land) Waarom is daar toch veel honger?

schaarste zoals in Afrika komt in Nederland niet voor.

1. eens
2. oneens
3. beetje eens

Huis/ maakwerk

Maak samenvatting tm 5.1

Maak opdracht 3 pagina 88

SAMENWERKING EN CONFLICT

Paragraaf 5.2

NA DEZE LES WEET JE ...

• ... wat het kernconcept samenwerking inhoudt.
• ... wat de eisen aan een succesvolle samenwerking zijn.
• ... wat het kernconcept conflict inhoudt.
• ... wat het verschil is tussen collectieve en private goederen.
• ... wat het dilemma van collectieve actie inhoudt.

Waarom zouden mensen met elkaar samenwerken?

Geef een voorbeeld
van een situatie waarin
wordt samengewerkt

SAMENWERKING

Het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op elkaar af te stemmen voor een gemeenschappelijk doel.

Vb. Je kunt in je eentje vijf paragrafen samenvatten van het hoofdstuk. Je kunt ook samenwerken met klasgenoten en allemaal één paragraaf samenvatten en die dan uitwisselen.

EISEN VOOR EEN SUCCESVOLLE SAMENWERKING

1. Compromisbereidheid
2. Wederzijdse acceptatie
3. Onderling vertrouwen

SAMENWERKEN IS EEN COMPROMIS

Aan een samenwerking gaan vaak afspraken tussen de deelnemende partijen vooraf.

Partijen moeten namelijk op dezelfde 

golflengte komen en daarom soms wat 

inleveren / toegeven, zoals tijd of geld.

EISEN VOOR EEN SUCCESVOLLE SAMENWERKING

1. Compromisbereidheid
2. Wederzijdse acceptatie
3. Onderling vertrouwen

WEDERZIJDSE ACCEPTATIE

Wanneer beide partijen elkaar niet accepteren, kan een samenwerking niet succesvol zijn. 

Wederzijds = beide kanten op

EISEN VOOR EEN SUCCESVOLLE SAMENWERKING

1. Compromisbereidheid
2. Wederzijdse acceptatie
3. Onderling vertrouwen

ONDERLING VERTROUWEN

Als partijen elkaar niet vertrouwen, dan kunnen de doelen van de samenwerking niet behaald worden. 

Vb. Tijdens operatie Market Garden waarschuwde het Nederlandse verzet de geallieerden dat er grote weerstand van de Duitsers rond Arnhem zou zijn. De Britten wuifden dit weg en werden hierdoor bij Arnhem heel erg verrast.

CONFLICT

Een situatie waarin individuen, groepen en/of staten elkaar tegenwerken om de eigen doelen te bereiken.

Vb. In oorlogstijd vallen landen elkaar aan om hun eigen doelen te bereiken (bijv. meer grondstoffen of landsuitbreiding) ten koste van andere landen.

Geef een voorbeeld van een conflict dat je kan hebben op school

COLLECTIEVE GOEDEREN

Collectieve goederen:

• zijn non-exclusief (niemand kan er van worden uitgesloten);
• worden vaak door de overheid geleverd;
• dienen het algemeen belang;
• worden ook wel publiek goed genoemd.

Vb. Dijken of het onderwijs.

PRIVATE GOEDEREN

Private goederen:

• zijn exclusief (je kan er van worden uitgesloten);
• worden voornamelijk door de markt geleverd;
• dienen vooral het eigen belang.

Vb. Abonnement voor de sportschool.

COLLECTIEF OF PRIVAAT?

DILEMMA VAN COLLECTIEVE ACTIE

Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren, heet dat collectieve actie.

Soms kiezen mensen er bewust voor om niet bij te dragen aan deze collectieve actie. Zo ontstaat het dilemma van collectieve actie: de keus waar mensen voor staan om wel of niet mee te werken aan de samenwerking. Zowel het meedoen als niet meedoen heeft namelijk voordelen.

FREE RIDERS

Free riders = Actoren die niet bijdragen aan een collectief goed, maar er wel van profiteren.

Bv. Belastingontduikers.

Wat zijn 'free-riders'

1. Mensen die in de trein reizen zonder kaartje
2. Mensen die niet meedoen
3. Mensen die niet meedoen, maar wel profiteren
4. Mensen die samenwerken belangrijk vinden