Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Nieuw Nederlands

Spelling 

1. Persoonsvorm

Hoe vind je de persoonsvorm?

Zet de zin in een andere tijd.

Wat zijn de regels voor de persoonsvorm TT?

Ik-vorm: stam

Hij-vorm: stam+t

Staat je/jij achter persoonsvorm? stam

Meervoud: infinitief

Wat zijn de regels voor de persoonsvorm VT?

1. Zwakke werkwoorden ('t ex-kofschip)

2. Sterke werkwoorden (verandering van klank)

Voorbeelden

1. De witte was doe ik nooit bij de bonte was, zodat mijn witte kleding goed wit blijft. 

2. Max Verstappen ... (racen) maandelijks een keer op het circuit van Zandvoort. 

3. Meer dan 80.000 mensen ... (vluchten) vorige week voor aardbevingen en overstromingen.

Opdrachten

Maken havo: opdracht 5 t/m 7 & 11 t/m 13 (blz. 269-271)

Maken vwo: opdracht 5 t/m 10 (blz. 282)

2. Overige werkwoordsvormen

Voltooid en onvoltooid deelwoord als

bijvoeglijk naamwoord?

Infinitief

Het hele werkwoord

Gebiedende wijs

Ga staan! -> Stam van het werkwoord

Onvoltooid deelwoord

Je bent ermee bezig-> Al wandelend bespreken wij de gang van zaken.

Het hele werkwoord +d

Voltooid deelwoord

Zelfde regels als persoonsvorm verleden tijd-> 

laatste letter in 't-exkofschip'? 

Opdrachten

Maken vwo: opdracht 4 t/m 8 (blz. 284-285)

Maken havo: opdracht 4 t/m 7 (blz. 273-274)

3. Lastige gevallen in de werkwoordspelling

Blz. 275

Opdrachten

Maken vwo: opdracht 5 t/m 8 (blz. 288)

Maken havo: 4 t/m 7 (blz. 276-277)

4. Hoofdletters en leestekens

HOOFDLETTER

1

Aan het begin van een zin. Let op zinnen in de directe rede.

2

Bij persoonsnamen; Sytske van der Zweep, mevrouw Van der Zweep.

3

Namen van verenigingen, bedrijven, instellingen en diensten.

4

Afleidingen van aardrijkskundige namen, merken, historische gebeurtenissen, straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en titels.

4. Hoofdletters en leestekens

HOOFDLETTER - wanneer niet?!

1. Soorten; glaasje bordeaux

2. historische periodes; middeleeuwen

3. afleidingen van feestdagen; kerstvakantie

4. maanden, dagen, seizoenen; mei, zondag, lente

5. windstreken; noorden, zuiden, westen, oosten

6. Religies en afleidingen daarvan; katholiek, islam, jodendom

4. Hoofdletters en leestekens

LEESTEKENS

Punt

Aan het eind van de zin.

Bij afkortingen.

Vraagteken & uitroepteken

Aan het eind van een zin. Let op de directe rede. 

Komma

1. Voor en na een bijstelling.

2. Tussen twee persoonsvormen.

3. Tussen onderdelen van een opsomming.

4. Voor of na een aanspreking. 

5. Voor een voegwoord.

Puntkomma

1. Zinnen die sterk met elkaar samenhangen.

2. Delen van een opsomming (in zinnen).

Dubbele punt

1. Opsomming aankondigen.

2. .Verklaring aankondigen.

3. Om de directe rede aan te kondigen.

Aanhalingstekens

1. Citaat.

2. Directe rede (alleen bij gesproken tekst, geen gedachten).

Opdrachten

Maken havo: Tekst "Stem uit het wak"

5. Meervoudsvorming

Meervouden op -s: garages, bureaus, essays. 

Op -'s bij afk. en woorden die eindigen op a, i, o, u, y. dvd's, baby's.

Meervouden op -en: bomen, laarzen, dieven, takken, perziken, knieën, bacteriën

Meervouden op -eren: eieren, runderen

Vreemde meervoudsvormen: musea, data, crises, politici.

Opdrachten

Maken havo: opdr: 4-8

6. Verkleinwoorden

Achter zn zet je: -je,-kje, -pje, -tje, -etje: baby'tje, tostietje, vlaggetje, kettinkje, tantetje

Korte klanken worden soms langer: blad - blaadje  

Soms een klinkerverdubbeling: Parapluutje

 

Opdrachten

Maken havo: 2 t/m 5 

7. Tussenklank in samenstellingen

Tussen -s

Regel: Je schrijft een tussen -s als je die hoort.

Voorbeeld: stationsstraat, stadswacht, personeelschef, spellingscontrole, staatsschuld, scheepsjournaal, tijd(s)verschil, spelling(s)controle

7. Tussenklank in samenstellingen (vervolg)

Tussen -e 

1. Als het eerste deel geen meervoud heeft. (rijstepap)

2. Als het eerste deel de enige in zijn soort is (maneschijn)

3. Als het eerste deel ook een mv heeft op -s (groenteboer)

4. Als het eerste deel geen zn is (zoetekauw)

5. Als het eerste deel wordt gebruikt om het tweede deel te versterken (beresterk)

7. Tussenklank in samenstellingen (vervolg)

Tussen -en 

Je schrijft een tussen -en als het eerste deel een meervoud heeft van alleen -en

Bijvoorbeeld: hondenhok, paardenstal, lerarenkamer, etc.

Opdrachten

Maken havo: opdracht 1 t/m 5 

8. Aan elkaar of los?

8. Aan elkaar of los?

8. Aan elkaar of los?

8. Aan elkaar of los?

Aan elkaar:

1. Samenstellingen van twee of drie woorden (schoolvakantie)

2. Getallen tot en met duizend en in samenstellingen (drieduizend) 

3. Combinaties van voorzetsel en bijwoord (dichtbij, naartoe)

4. Combinatie van twee voorzetsels (voorin, achterop)

5. Er, hier, daar, waar + voorzetsel (hieraan, waarvoor, daartegenover)

8. Aan elkaar of los?

Los: 

1. Getallen met miljoen of miljard (vijf miljoen, zes miljard)

2. Combinatie van voorzetsel en bijwoord als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt. (Hij woont dicht bij de stad)

3. Combinatie van twee voorzetsels als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt. (Ik zit graag achter op de fiets) 

5. Voorzetsels die onderdeel uitmaken van een werkwoord. (inpakken, opschieten, bijzetten)

Opdrachten

Maken havo: opdracht 1 t/m 5

9. Liggend streepje

9. Liggend streepje

10. Trema, apostrof, accenttekens

10. Trema, apostrof, accenttekens

Accentteken en cedille

Accent Aigu (é):  café

Accent grave (è): carrière

Accent circonflexe (ê): enquête

Opdrachten

Maken havo: opdracht 1 t/m 6 

11. Getallen

11. Getallen

Opdrachten

Maken havo: opdracht 1 en 2

12. Sommige of sommigen?

12. Sommige of sommigen?

12. Sommige of sommigen?

Opdrachten

Maken havo: opdracht 1 t/m 5 

13. Probleemwoorden