Literatuurgeschiedenis 5A H5, renaissance 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

periode 3

Renaissance: 1500-1700

Verlichting: 1700-1800

Wat weet je van de renaissance?

H5: 1500-1700

Renaissance

Veranderingen

Middeleeuwen:

- feodale koninkrijken

- Belangrijkste godsdienst Katholicisme

- Adel en kerk grootste macht

zestiende eeuw (1500-1600)

- Centraal geregeerde staten

- Ontdekkingsreizen: wereldwijd handelsverkeer

- Burgerij steeds machtiger, ten koste van adel en kerk

- Godsdienstige twisten in heel Europa

zeventiende eeuw (1600-1700)

Absolute monarchie

- Nieuwe eenheid Kerk en staat zorgt voor rust en orde

theocentrisme

middeleeuwen: God en het leven na de dood staan centraal

antropocentrisme 

Renaissance: het leven in het hier en nu op aarde staat centraal

individualisme

Niet: deel van groter geheel

Maar: unieke, individuele persoonlijkheid

Niet: dankzij gemeenschap

Maar: door eigen verstand en wilskracht

Signeren schilderijen, zelfportretten, persoonlijke omstandigheden

Humanisme

Kwamen tot een nieuwe visie op de mens

Middeleeuwen: mens ondergeschikt aan God en het hiernamaals= theocentrisch

Renaissance: mens even belangrijk als het goddelijke en het hiernamaals= antropocentrisch

Genieën ipv door God begenadigden

Desiderius Erasmus

Homo Universalis

Universeel mens, van alle markten thuis

Alleskunner en allesweter

Leonardo da Vinci

 -schilder

 -beeldhouwer

 -technicus

 -wetenschapsman

empirisme

- Zelf uitvinden hoe de wereld in elkaar zit

- Gebaseerd op ervaring

- Leidt tot wetenschappelijke opbloei:

 - Nicolaus Copernicus

 - Galileo Galilei

- Moderne wetenschap

- Boekdrukkunst

- Heksenjacht

godsdienst

- Individualisme en empirisme leidt tot zelf bestuderen bijbel

- Fundamenteel iets mis met de Kerk

- Verzet: verlaten kerk om nieuw geloof te starten

- Hervorming/ Reformatie/ protestantisme

- Luther en Calvijn

Wat was er volgens veel mensen mis met de kerk?

De Nederlanden

- Rond 1500 in het bezit van Karel V

- Grote zelfstandigheid voor de provincies tot komst Filips II

- Begin tachtigjarige oorlog: 1568-1648

Republiek der Nederlanden

- 1587-1795

- Holland de meeste macht, met Amsterdam als centrum

- Economie, kunsten en wetenschappen bloeien: Gouden Eeuw

- Gouden Eeuw alleen in Noorden, het Zuiden raakte in verval door Spaanse bezetting

Organisatie politiek

- Staten( de gewesten) vergaderen in Staten-Generaal in Den Haag.

- Machtigste man Staten-Generaal: de landsadvocaat (raadspensionaris) van Holland

- Johan van Oldebarnevelt

- Johan de Witt

- Stadhouders: door koning aangestelde bestuurder van de provincie

- Later aanvoerders leger en vloot

- Willem van Oranje

- Strijd tussen raadspensionaris en stadhouder:

 stadhouders: geregeerde staat

 raadspensionaris: gewestelijke autonomie

Huiswerk

lezen blz 114-117

maken §5,2: Het Wilhelmus, blz 118-121