VTH: bloedtransfusie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Bloedtransfusie

Inhoud

• Bloed en bloedproducten
  
• Indicaties toediening bloed(producten)
  
• Kruisproef
  
• Toedieningssnelheid berekenen
  
• Complicaties
  
• Controles
  
• Instellen toedieningssnelheid
  
• Nazorg

Vraag: waar worden bloedcellen aangemaakt? 

Antwoord: in het beenmerg 

Bloedproducten en redenen voor toediening

Rode bloedcellen

• Bij veel bloedverlies
• Bij patiënten die onvoldoende rode bloedcellen aanmaken

Bloedplasma

• Bij patiënten met brandwonden
• Bij zeer groot bloedverlies

Bloedplaatjes

• Bij een kwaadaardige bloedziekte (bijv. leukemie)

Donorbloed wordt vrijwel nooit direct gebruikt voor bloedtransfusie. Vaak hebben zorgvragers maar een bepaald bestanddeel nodig. 

Centrifugeren: 

- Bloedplasma (bovenin, is het lichtst)

- Bloedplaatjes en witte bloedcellen in het midden

- Rode bloedcellen (onderin, het zwaarst)

Rode bloedcellen:

• Bloedverlies: na ongeluk of grote operatie
• Onvoldoende rode bloedcellen: een beenmergafwijking

Bloedplaatjes: bij behandeling met chemo wordt beenmerg gedood. Dit zorgt juist voor de aanmaak van bloedplaatjes. Gevolg: ernstig tekort hieraan. 

Bloedgroepen

Kruisproef

Laboratoriumtest: 

• Bij elkaar voegen van serum van patiënt (ontvanger) met rode bloedcellen van de donor
• Positieve kruisproef: geen bloedtransfusie

Kruisproef: past bloed ontvanger bij het donorbloed door te kijken of er klontering van het bloed plaatsvindt als het bloed wordt samengebracht. Zo ja, dan is de kruisproef positief. Dat wil zeggen dat het donorbloed niet geschikt is. 

Toedieningswijzen

• Perifeer infuus
• Centraal veneuze katheter
• Perifeer ingebrachte centrale katheter (PICC)
• Port à cath

Toedieningssnelheid

• Met behulp van volumetrische pomp: bereken ml/uur
  
• Zonder pomp: druppelsnelheid/minuut berekenen
  (1ml = 18 druppels) 

 

  

Formule: totaal aantal druppels =

                  totaal aantal minuten

                  aantal ml x 18

                  uren x 60 

Bijwerkingen

• Overgevoeligheidsreactie (benauwdheid, koorts, koude rilling, jeuk,       galbulten, rode vlekken)
  
• Bloed ‘past’ toch niet helemaal
  
• Reacties als gevolg van toediening van veel bloed
  
• Stapeling van ijzer
  
• Overdracht van infecties
  

1. Andere bestanddelen dan enkel waarvoor de transfusie wordt toegediend
2. Lichaam maakt antistoffen tegen bloedcellen die het lichaam niet herkent 
3. Reactie op de speciale vloeistoffen en op afbraakproducten van het bloed
4. Bij een teveel aan ijzer kunnen organen beschadigd raken

Controles voor toediening

• Kruisproef  
• Controle pols, bloeddruk en temperatuur: 5–15 minuten voor de transfusie
  
• Dubbele controle: controleer bloedproduct met het transfusieformulier en opdracht arts (product/hoeveelheid/toedieningssnelheid)

• Bij ophalen bloed bij het laboratorium 
• Voor aanhangen bij de patiënt controleer je de gegevens nogmaals met een collega. Je controleert pols, bloeddruk en temperatuur om transfusiereacties te observeren.

Controles bloedproduct

• Naam en geboortedatum
  
• Bloedgroep
  
• Kruisproef (moet negatief zijn)
  
• Conditie zak
  
• Administratieve gegevens zorgvrager
  
• Productnummer bloedproduct
  
• Vervaldatum bloedproduct
  

Transfusie en controles

• Zak met bloedproduct voorzichtig aanprikken (zak neerleggen en spike met een draaiende beweging insteken)
  
• Systeem vullen met bloed
  
• Druppelsnelheid instellen
  
• Controle pols, bloeddruk en temperatuur 5-15 minuten na de start

Nazorg

• Infuusslang naspoelen 
• Infuusslang direct vervangen of binnen 24 uur na beëindiging transfusie
  
• Transfusiezak 24 uur bewaren

Druppelsnelheid: eerste 10 minuten: niet meer dan 20 ml van het bloedproduct toedienen.