H5 Grammatica Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Noteer de persoonsvorm (pv), het werkwoordelijk gezegde (wg), het onderwerp (ow) en het lijdend voorwerp (lv) van de volgende zin:
Vanavond maak ik eindelijk mijn werkstuk over vulkanisme af.

Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Welke uitspraak over het naamwoordelijk gezegde is juist?

1. Het naamwoordelijk gezegde doet iets.
2. Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een naamwoordelijk en een werkwoordelijk deel.
3. Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin.
4. Een zin met een naamwoordelijk gezegde heeft óók een lijdend voorwerp.

Verdeel de zinnen in twee groepen:

Een groep waar het onderwerp iets doet

en een groep waar het onderwerp iets is.

Het onderwerp doet iets.

Het onderwerp is iets.

Jip is boos.

De buurman geeft de planten water.

Ik ben gelukkig.

De voorzitter overhandigt de prijs.

Hij schijnt achttien jaar te zijn. 

Lees de zin en ontdek wat er gezegd wordt. Is er sprake van een werkwoordelijk gezegde of van een naamwoordelijk gezegde?

werkwoordelijk gezegde

(het onderwerp doet iets)

naamwoordelijk gezegde

(het onderwerp is iets)

Het openbaar vervoer is voor studenten ideaal. 

Jouw zelfgemaakte citroentaart is heel lekker geworden!

Met zijn optreden belooft de zanger zijn publiek een geweldige avond.

Nederlandse dj's zijn de laatste jaren populair.

Met de patiënt schijnt alles in orde te zijn.

De jongens konden niet lachen om de flauwe grappen van de docent.

Welk zinsdeel vind je tot nu toe het moeilijkste?

 H5 grammatica zinsdelen

Zinsdelen tot nu toe: 

• persoonsvorm (pv)

     tijdproef, getalproef (vraagzin)

• onderwerp (ow)

      Wie/(wat) + pv?

• werkwoordelijk gezegde (wg)

     zegt wat het onderwerp (iets of              iemand) doet

• lijdend voorwerp (lv)  

     Wat/Wie + wg + ow ?

• naamwoordelijk gezegde (ng)
  

     zegt wat het onderwerp (iets of             iemand) is

             - werkwoordelijk deel: 9                             koppelwerkwoorden

             - naamwoordelijk deel: zet je                   tussen haken

 H5 grammatica zinsdelen

Meewerkend voorwerp (mv)

> De broertjes gaven een klein cadeau aan hun moeder.

In sommige zinnen komt een meewerkend voorwerp voor. Het meewerkend voorwerp geeft aan dat het onderwerp iets aan iemand geeft of vertelt. 

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan of voor, maar dat hoeft niet altijd. Als het niet met 'aan' begint, moet je 'aan' ervoor kunnen zetten.  

 H5 grammatica zinsdelen

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

1. Noteer eerst het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

VB: Lina mocht haar buurvrouw een doosje chocolade geven. 

ow: Lina

wg: mocht geven

lv: een doosje chocolade

mv: Aan wie mocht Lina een doosje chocolade geven? -> (aan) haar buurvrouw

mv is dus 'haar buurvrouw'

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin.

Staat de burgemeester in de stad snoep uit te delen aan de kinderen?

1. de burgemeester
2. in de stad
3. snoep
4. aan de kinderen

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin.

Vanmorgen legde de geschiedenisleraar de opdrachten nog eens aan zijn klas uit.

1. vanmorgen
2. de geschiedenisleraar
3. de opdrachten
4. aan zijn klas

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin.

Johannes de Jong heeft ons alweer zo'n superlange e-mail gestuurd.

1. Johannes de Jong
2. ons
3. alweer
4. zo'n superlange e-mail

Bevat de volgende zin een meewerkend voorwerp?

Waarom zou dit orkest zulke ouderwetse liedjes spelen?

1. Ja
2. Nee

Bevat de volgende zin een meewerkend voorwerp?

Vanwege m'n verjaardag gaf ik vandaag iedereen in de klas een traktatie.

1. Ja
2. Nee

Bevat de volgende zin een meewerkend voorwerp?

Ik ga in de toekomst ongetwijfeld een tijdje in een woonboot wonen.

1. Ja
2. Nee

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

 H5 grammatica zinsdelen

SAMENGEVAT

Als je het meewerkend voorwerp wil vinden, noteer je eerst: ow, wg en lv. Vervolgens stel je de vraag: Aan/Voor wie + wg + ow + lv?

Let op:

1. Niet elke zin bevat een meewerkend voorwerp.
2. Het is belangrijk om de juiste volgorde aan te houden bij het vinden van zinsdelen.

Opdracht deze les

- NL Online H5 grammatica zinsdelen

Leerroute opdrachten over 'meewerkend voorwerp' maken

Klaar?

 - Trainen (rechterkolom) grammatica zinsdelen

- Leesboek lezen/vloggen

Benoem het meewerkend voorwerp in de volgende zin.

Ongetwijfeld gaat deze maaltijd heel bijzonder worden voor gasten.

1. ongetwijfeld
2. deze maaltijd
3. heel bijzonder
4. voor gasten

Benoem het meewerkend voorwerp in de volgende zin.

Heeft Kim jou al dat verhaal over mij verteld?

1. Myrthe
2. jou
3. dat verhaal
4. over mij

Noteer de persoonsvorm (pv), het gezegde (wg of ng), het onderwerp (ow) en het lijdend voorwerp (lv) van de volgende zin:
De directeur van de basisschool zou veel liever burgemeester worden.

Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Noteer de persoonsvorm (pv), het gezegde (ng of wg), het onderwerp (ow) en het lijdend voorwerp (lv) van de volgende zin:
De jeugdige brandstichter moest een taakstraf van 480 uur uitvoeren.

Staat een zinsdeel niet in de zin? Zet dan een streepje (-).

Einde van de les

Leerdoelen:

Ik kan het meewerkend voorwerp vinden

Huiswerk

H5 grammatica: meewerkend voorwerp

Ik kan het meewerkend voorwerp (mv) in een zin vinden.

Heb je dit leerdoel behaald?

1. Ja, dit leerdoel heb ik behaald.
2. Dit leerdoel heb ik deels behaald.
3. Nee, dit leerdoel heb ik niet behaald.