H.3 Woordenschat - Metonymie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H.3 Woordenschat

Metonymie/Metoniem

Wat is ook alweer beeldspraak?

Beeldspraak

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Je kunt hier verschillende stijlfiguren voor gebruiken. 

Een schrijver maakt gebruik van stijlfiguren om een tekst levendiger te maken. Je kent er al een paar: denk maar aan de hyperbool , eufemisme of het understatement.

Geef een voorbeeld van een hyperbool.

Eufemisme

Het woord eufemisme is afgeleid van een Oudgriekse werkwoord en betekent letterlijk:

Met goede woorden spreken

de grote reis aanvaarden

heengaan

het tijdelijke voor het eeuwig verwisselen

inslapen

naar zijn laatste rustplaats gaan

het kleinste kamertje

handen wassen

zijn handen wassen

neus poederen

sanitaire stop

stoelgang

verscheiden

Van welke twee onderwerpen staan hier eufemismen? 

En waarom? 

Noem een voorbeeld van een understatement.

Stijlfiguur: metafoor

Een metafoor is een vorm van beeldspraak waarbij je een woord of beeld gebruikt om een overeenkomst te vertonen tussen wat je bedoelt en wat je zegt.

Je kamer lijkt wel een zwijnenstal.

Hij heeft een kast van een huis.

Stijlfiguur: metonymie

Metonymie (ook wel: metoniem) is een bepaalde stijlfiguur waarbij je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat daarmee te maken heeft. Er zijn veel verschillende soorten metonymie. Let dus goed op!

een metonymie berust op een overeenkomst tussen het object en het beeld. 

Je noemt een deel, maar bedoelt het geheel.

Ik ga even de neuzen tellen.

Je wilt het aantal personen tellen, maar je noemt alleen hun neus.

Je noemt het geheel, maar je bedoelt een deel:

Nederland won met 6-3 van Duitsland.

Je bedoelt het Nederlandse elftal en het Duitse elftal, maar je noemt het hele land.

Je noemt de producent, maar je bedoelt het product.

Er hangt bij ons een Van Gogh aan de muur. 

Je noemt de maker (Van Gogh) i.p.v. het gemaakte (het schilderij).

Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon.

Je moet bij die lachebek zijn.

Je noemt niet de persoon, maar een eigenschap van de persoon (veel lachen).

Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp.

De atleet ging voor goud!

Je bedoelt de gouden medaille.

Je noemt het voorwerp, maar je bedoelt de inhoud.

Doe mij nog maar een bakkie.

Je bedoelt een kopje koffie.

Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het product dat daarmee verbonden is.

Ik rook graag een dikke Havana.

Je bedoelt een sigaar uit Havana.

'Doe mij nog maar een bakkie', zei de tuinman tegen zijn maat.

1. metafoor
2. metoniem

Voor mijn verjaardag vraag ik de laatste van The Beatles

1. metafoor
2. metoniem

Tijdens het concert in Ahoy zullen veel sterren op het podium verschijnen

1. metafoor
2. metoniem

Die oude ruïne hebben mijn oom en tante omgetoverd tot een paleis

1. metafoor
2. metoniem

Dokter, heeft u de neuscorrectie op kamer 12 al besproken?

1. metafoor
2. metoniem

Ik heb nog bergen werk op mijn bureau liggen.

1. metafoor
2. metoniem

Volkomen onverwacht won de Belgische atleet goud op de 110 meter.

1. metafoor
2. metoniem

Een chauffeur bracht de gasten in een slee naar het galadiner.

1. metafoor
2. metoniem

Oefenen

Lees de zin in de volgende slides.

*Vertel wat het metoniem is in de zin.

*Wat is het verband tussen het beeld en het metoniem

* Wie of wat bedoeld de schrijver met het metoniem?  

Het Witte Huis heeft besloten de belastingen te verlagen.

Mijn vriendin eet graag toast met roquefort, maar ik houd daar niet van.

Als ik de betekenis van het woord niet ken, zoek ik het op in de 'Dikke van Dale'.

Op het vorige WK heeft Oranje de derde plaats bereikt.

Ik wil niet achter die lange zitten, want dan kan ik het bord niet zien.

Met een baan in de ICT kun je een goede boterham verdienen.

Ik kan de verschillende vormen van metonymie herkennen, benoemen en gebruiken.

😒🙁😐🙂😃

Aan de slag!

H.3 Woordenschat - Beeldspraak

Metonymie

Maak: opdracht 3, 4, 5