5 mrt - samengestelde zinnen & voegwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica

Samengestelde zinnen
& voegwoorden

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• kun je samengestelde zinnen herkennen

• kun je een hoofdzin en een bijzin herkennen

• kun je neven- en onderschikkende voegwoorden herkennen

Wat is een samengestelde zin?

Samengestelde zinnen

• Je hebt enkelvoudige en samengestelde zinnen.

• Samengestelde zinnen bestaan uit twee of meer losse zinnen die aan elkaar geplakt zijn.

• Samengestelde zinnen hebben altijd twee of meer persoonsvormen.

Over samengestelde zinnen

• Hoofdzin + hoofdzin

Ik eet een appel en ik drink thee.

• Hoofdzin + bijzin

Ik ga naar de tandarts, omdat ik kiespijn heb. 

Hoofd- & bijzin

Hoofdzin = het belangrijkste deel van een samengestelde zin.
(Als je de bijzin weglaat, houd je een complete zin over.)

• In de hoofdzin is de pv het eerste of tweede zinsdeel.
• In de bijzin staat de pv meestal wat verder naar achteren.
  

Hoofd- en bijzinnen 

Voorbeeld: De jongen gaat naar een cursus, zodat hij nieuwe dingen kan leren.

• Hoofdzin = De jongen gaat naar een cursus.
  
• Bijzin = hij nieuwe dingen kan leren.
• Voegwoord = zodat 

Hoofdzin of bijzin?

Hoe herken je een hoofdzin?

• De pv en het ow staan naast elkaar en er kan NIETS tussen.

Hoe herken je een bijzin?

• De pv en het ow staan niet naast elkaar of er kan een woord(groep) tussen.

Waaraan herken je een bijzin?

De docent heeft het uitgelegd
en de leerlingen snappen het.

Deze samengestelde zin bestaat uit ...

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Terwijl zij de eieren bakt,
schil ik de aardappelen.

De eerste zin is een ...

1. hoofdzin
2. bijzin

Jan en Lisa keken goed mee,
waardoor ze niets misten.

Deze samengestelde zin bestaat uit ...

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Voegwoorden 

• Voegwoorden zijn woorden die woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar verbinden. 
  
  
• Er zijn twee soorten voegwoorden, namelijk nevenschikkende en onderschikkende.

Nevenschikkende voegwoorden

Nevenschikkende voegwrd.  verbinden gelijkwaardige delen. 

• Deze delen kunnen los van elkaar een zin vormen, zonder dat de woordvolgorde verandert. 

Vijf nevenschikkende voegwoorden:

en, dus, want, maar, of 

• Voorbeeld: Het kamp lijkt me niet leuk, maar ik ga er toch naartoe. 

Onderschikkende voegwoorden

Onderschikkende voegwrd. verbinden ongelijkwaardige zinnen. 

• Deze delen kunnen niet los van elkaar een zin vormen, dan moet je eerst de woordvolgorde veranderen. 

Onderschikkende voegwoorden: doordat, nadat, omdat, daarom, dan, tenzij, terwijl, zodra enzovoorts. 

• Voorbeeld: Het feest duurt erg lang, daarom word ik opgehaald.

Ik kom graag in dat café, omdat daar altijd mooie herinneringen bovenkomen.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

De boer bewerkt het land, zodat daar weer bloemkool kan groeien.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Volgend jaar ga ik kamperen of naar een all-in resort.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Ik ga met de fiets, want het is mooi weer.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Aan de slag! 

Opdracht 1 t/m 5 (blz. 222-223)
&
Opdracht 1 t/m 5 (blz. 224-225)