09. Schrijven tk 1 / hoofdletters / ww, pv, zinsdeel, ond - 218AK, 318AK - 30 november 2018

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Welkom!

Wat gaan we doen vandaag? 

1. neologisme (5 min.)
2. Taaldossiertoets bespreken
3. Schrijven taak 1: schrijfdoel, publiek, taalgebruik
4. opdracht Taalverzorging: hoofdletters, pv en onderwerp
5. evaluatie
6. bespreken toets

Waar wil je beter in worden deze les?

Schrijf dit op een briefje.

Neologisme?

plasles

context

Wc's op scholen zijn soms zo vies dat leerlingen hun grote en kleine boodschap maar ophouden tot ze thuis zijn. Leerkrachten krijgen hier klachten over van kinderen en hun ouders. Volgens onderzoekers is de oplossing simpel: geef kinderen plasles.

plasles

Les waarin schoolgaande kinderen leren hoe ze moeten plassen, d.w.z. hoe ze de wc op school moeten gebruiken en hoe ze die schoon moeten houden.

Bespreken TD-toets

• bespreken
• vragen?
• daarna weer teruggeven

Schrijven taak 1: blz. 198

Korte uitleg: ga naar de LessonUp-app/-website!

Wat je wilt bereiken met een tekst heet:

1. de doelgroep
2. een schrijfdoel
3. het onderwerp
4. de voorkennis

schrijfdoelen

Wat is het verschil tussen een formele brief en een informele brief?

Je moet een brief schrijven aan een collega over het nieuwe kopieerapparaat. Je wilt stapsgewijs uitleggen hoe het apparaat werkt.
Het schrijfdoel is

1. informeren
2. overtuigen
3. instrueren
4. overhalen

Je moet een brief schrijven aan een klant waarin je jouw excuses aanbiedt voor hoe het is gegaan.
Het schrijfdoel is

1. informeren
2. overtuigen
3. instrueren
4. overhalen

Je moet een e-mail schrijven naar je medestudenten. Je wilt namelijk samen studeren met iemand die de leerstof goed begrijpt.
Het schrijfdoel is

1. informeren
2. overtuigen
3. instrueren
4. overhalen

Je wilt graag werken bij die goede werkgever. Je schrijft een sollicitatiebrief. Het schrijfdoel is

1. informeren
2. overtuigen
3. instrueren
4. overhalen

Waarom is het nodig om van tevoren je schrijfdoel, doelgroep, taalgebruik en de voorkennis van je doelgroep vast te stellen?

Naast de inhoud van de tekst is bij het schrijven ook de taalverzorging van belang. Waarom?

Zelfstandig werken

• Blz. 198 werkboek
  
• Lees eerst blz. 92-96 handboek
  
• Maak nu opdracht 1, 3 en 4
  
• Over 10 min. gaan we de opdrachten bespreken
  

Taalverzorging

Het verzorgen van je taalgebruik. 

Hoofdlettergebruik, werkwoordspelling, algemene spelling, interpunctie, begrijpelijke zinnen, etc.

Pak nu je handboek erbij: blz. 69. 

Wat vond je verrassend? Denk hier even over na!

Studiemeter

• Ga nu naar Studiemeter: Starttaal Compact Online. 
• Ga 7 min. aan de slag met: Extra oefenen 3F
  Veelgemaakte fouten: Hoofdletters
• Daarna maak je opdracht 5 Taalverzorging: blz. 177
• Deze opdracht bespreken we over 5 min. 

DOEL

DE PERSOONSVORM IN EEN ZIN VINDEN

Je weet hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden.

Weet jij wat werkwoorden zijn?

Wat is het werkwoord?
De kip loopt naar het hok.

Wat is het werkwoord?
In de winter sneeuwt het soms.

Wat is het werkwoord?
De bakker bakt lekkere broodjes.

Wat is het werkwoord?
De kinderen fietsen naar het zwembad.

DE PERSOONSVORM (PV)

In elke zin staan werkwoorden.

Een werkwoord (ww) zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Eén van de werkwoorden in de zin is de persoonsvorm (pv).

De persoonsvorm is dus altijd een werkwoord!

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm is een werkwoord die zich

aanpast aan het onderwerp.

Verandert het onderwerp, dan verandert de persoonsvorm mee.

Ik loop

Jij loopt

Wij lopen

Persoonsvorm (pv)

De persoonsvorm geeft aan of een zin in de tegenwoordige

of verleden tijd staat.

Ik loop - ik liep

Jij bakt - jij bakte

Wij zien - wij zagen

Bij het ontleden van zinnen is het heel fijn als je weet wat de persoonsvorm is.

In het Nederlands vormt die de spil van de opbouw van de zin en daarvan kan je gebruik maken bij het vinden van de zinsdelen.

Daarom begin je bij het ontleden van een zin altijd met het vinden van de persoonsvorm!

De persoonsvorm vinden

Je leert twee manieren om de persoonsvorm te vinden

1. Tijdproef

Zet de zin in een andere tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik heb een groene fiets.

Hij moest zijn fietsband gaan plakken.

Janneke praat heel zachtjes.

Ik had een groene fiets.

Hij moet zijn

fietsband gaan plakken.

Janneke praatte heel zachtjes.

2. Vraagproef

Maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

Ik krijg nieuwe schoenen.

Hij eet alle snoep op.

Mijn vriend wil graag naar het zwembad.

Krijg ik nieuwe schoenen?

Eet hij alle snoep op?

Wil mijn vriend graag naar het zwembad?

Let op:

Soms begint een vraag met een vraagwoord (wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe, …).

Een vraagwoord kan NOOIT persoonsvorm zijn.

Gebruik dan de tijdproef om de persoonsvorm te vinden.

Waar loop ik?

Wie eet alle snoep op?

Wanneer hebben jullie de les bekeken?

Waar liep ik?

Wie at alle snoep op?

Wanneer hadden jullie de les bekeken?

Welke twee manieren heb je geleerd om de persoonsvorm te vinden?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
In zijn vrije tijd gaat Kees graag crossfietsen.

Waarom is het van belang om ook het onderwerp te kunnen vinden?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Harald en Tim zijn goede vrienden.

Wat is het onderwerp in de zin:
Harald en Tim zijn goede vrienden.

Wat hebben zinsdelen daarmee te maken? Hoe vind je zinsdelen?

Zinsdeelproef

1. Zoek de persoonsvorm op: zet er strepen omheen. 
2. Het stuk voor de persoonsvorm is een zinsdeel. 
3. Mixen maar! Probeer welke woorden of delen van de zin voor de persoonsvorm kunnen staan. 
4. Controleer: Zijn alle woorden gebruikt? Hebben alle zinnen nog dezelfde betekenis? 
5. Zet de rest van de zinsdeelstrepen.
6. TIP: Na een komma doe je net alsof er een nieuwe zin begint en ga je opnieuw op zoek naar een persoonsvorm! 

Harold en Tim zijn goede vrienden.

1. Harold en Tim zijn goede vrienden. 
   
2. Goede zijn Harold en Tim vrienden.
   
3. Vrienden zijn Harold en Tim goed.
4. Goede vrienden zijn Harold en Tim. 

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

• het onderwerp van een zin is: wie of wat iets doet
  
• het onderwerp van een zin kan één woord of meerdere woorden zijn
  
• het kan op verschillende plekken in een zin staan, maar het staat meestal naast de persoonsvorm
  
• je kunt het onderwerp van een zin vinden door de vraag te stellen:
  
• wie of wat doet iets?

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

ZINSDELEN

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

In het bos staan veel grote bomen.

Vraag: Wat staan?

Antwoord: veel grote bomen

Studiemeter

• Ga nu naar Studiemeter: Starttaal Compact Online. 
• Ga 10 min. aan de slag met: Extra oefenen 3F
  Werkwoordspelling: Onderwerp en persoonsvorm

Is je leerdoel behaald?
(Zie Post-it begin van van de les.)

1. Ja
2. Nee

Vooruitblik: 

1. Nu alleen nog de toets bespreken. 
2. Volgende week: mevrouw Korthof komt de les bijwonen.
3. Onderwerpen: 
   - verschillend taalgebruik
   - schrijven brief
   - werkwoordspelling tegenwoordige tijd
4. GEEN huiswerk!