V5 Thema 4 DNA B3 & 4 Transcriptie en translatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4 DNA

B3 en 4 Transcriptie & Translatie 

(=eiwitsynthese)

Proces: Genexpressie = Eiwitsynthese

1

2. (splicing)

3.

-> 4. vouwing voor ruimtelijke structuur (in Golgi-systeem) 

evt 5. -> transport naar
buiten cel (exocytose)

*Welke 4 verschillen zijn er tussen DNA en RNA? 

Zie Binas 71 B t/m F

• * Ex-tip:  'leesrichting' bestaand DNA:  ..........
• Synthese nieuw DNA / RNA 'maakrichting':  .................

Binas 71E & F

Welk stuk RNA moet er bij de transcriptie van dit DNA gemaakt worden?

Kies de juiste. 

Binas dicht! 

C

C

A

T

G

C

C

A

U

G

G

G

T

A

C

G

G

U

A

C

Transcriptie vindt plaats langs welke DNA streng?

1. coderende streng
2. template streng
3. okazaki fragment
4. Rna gen-kopie

Met welk enzym begint transcriptie?

1. RNA polymerase
2. transcriptiefactoren
3. spliceosomen
4. DNA polymerase

enhancer DNA

transcriptiefactoren

promotor

gen

RNA-polymerase

activatoreiwitten

www.bioplek.org

1

2. (splicing)

3.

-> 4. vouwing voor ruimtelijke structuur (in Golgi) 

*Welke 4 verschillen zijn er tussen DNA en RNA? 

Zie Binas 71 B t/m F

Welke feitjes vermeldt Binas 71H  over splicing? 

Hoe noemen we de niet coderende stukken in DNA?

1. introns
2. exons

Aan welke kant van het DNA molecuul bevindt zich het 5' uiteinde?

1. Bij B en D
2. Bij A en D
3. Bij A en C
4. Bij C en D

Transcriptie is het proces waarbij ... wordt omgezet in ...

1. DNA -> mRNA
2. mRNA -> eiwit
3. pre-mRNA -> mRNA
4. eiwit -> mRNA

Huiswerk 

Lees 4.3 Transcriptie na 

Maak opdrachten 17 t/m 21 

Translatie 

* Wat gebeurt er hieronder? 

Van DNA naar eiwit

Enkele feiten

• In mRNA zijn 4 verschillende stikstofbasen
• Voor één aminozuur worden drie opeenvolgende nucleotiden gebruikt (triplet of codon)
• Genetische code: de vertaling van nucleotidenvolgorde naar aminozuren met behulp van codons
• mRNA wordt afgelezen van 5'- naar 3'-uiteinde  (Zelfde als maakrichting)
• Elk eiwit start met methionine, op mRNA AUG 5' naar 3'. 
• De codes UAA, UAG en UGA zijn stopcodons - geen aminozuur!

soorten RNA

Er zijn 10 soorten RNA.

2 belangrijke voor nu:

- mRNA (messenger-RNA):
instructie voor eiwit)

- tRNA, (transfer-RNA):

dragen aminozuur dat correspondeert met een triplet op mRNA.

tRNA

• Enkelstrengs RNA-molecuul
• CCA aan 3'-uiteinde kan aminozuur binden
• Drie nucleotiden vormen anticodon, binden aan  codon mRNA

tRNA-molecuul

Ribosoom

• twee delen
• drie tRNA-bindingsplaatsen
• mRNA-bindingsplaats
• mRNA afgelezen van 5' naar 3'

Ribosomen

schrijf de reactievergelijking van het ontstaan van een peptide binding uit twee aminozuren

Vergelijk met BiNaS 71J

https:

Polyribosoom

• meerdere ribosomen binden hetzelfde mRNA
• ribosoom klaar met translatie bij stopcodon, bindt direct weer bij startcodon
• releasefactor zorgt dat aminozuurketen loslaat

Met - His - Tyr - Arg

https:

Wat is de aminozuurvolgorde

Maak opdracht 22 t/m 24

1

2. (splicing)

3.

-> 4. vouwing voor ruimtelijke structuur (in Golgi) 

*Welke 4 verschillen zijn er tussen DNA en RNA? 

Zie Binas 71 B t/m F

4. vouwing voor ruimtelijke (3D) Eiwitstructuur            

• Primaire structuur: volgorde aminozuren
  

• Secundaire structuur: waterstofbruggen tussen NH en COOH groepen van verschillende aminozuren
  

• Tertiaire structuur: door o.a. waterstofbruggen en covalente bindingen tussen restgroepen van verschillende aminozuren (bv. zwavelbruggen)

• Quaternaire structuur: meerdere tertiaire structuren vormen samen een structuur (eventueel met mineralen).

Eiwit: primaire structuur

=

1

2

Eiwit:secundaire structuur

Eiwit: tertiaire structuur

Eiwit: quaternaire structuur (67H2)

(5) Transport van eiwit

• Van ER snoeren blaasjes af
• Deze gaan naar het Golgi-systeem
• Hier krijgen de eiwitten hun juiste vorm
• Van hier af transport naar juiste plek

Eiwit uit cel

• Moet eiwit uit de cel, dan versmelt blaasje met celmembraan. 

      Dit proces heet exocytose

• Gaat een eiwit van buiten naar binnen: endocytose

Huiswerk 

Lees 4.4 Translatie door

Maak opdrachten 22 t/m 26 (*27)

                                       Binas 71G, J, 79D

  

https:

Extra oefening translatie 

Per setje van 3 nucleotiden : schrijf de éénletterige afkorting van aminozuur op. 

1.  coderende streng: 3' CGA
2. mRNA streng: 3' GAG
3. Matrijsstreng: 5' AGC
4. Coderende streng: CCG
5. Anticodon: CUU
6. mRNA UGU
7. Matrijsstreng: TGC

Weet je de code? Niet hardop zetten, maar vooraan even checken! 

Respect !

  Harvard University - Average gene length: 

= prokaryotes 924±9 bp

=  eukaryotes 1,346±28 bp

Hoe lang wordt een gemiddeld eiwit dan? 

• 50% intron - dus ±780 bp mRNA / 3 = 260 aminozuren
  (deel wordt niet meegelezen, buiten start-stop codon) 
• Maar consensus binnen wetenschap alleen exonen meenemen als 'gen' dus ± 500 aminozuren in gemiddeld eiwit.  (min 100-max 33.000)