Les over tussenletters in samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lesdoel

Lesdoel: 

We gaan aan de slag met tussenletters in samenstellingen:

• -s
  
• ( e)n
  
• geen tussenletter –(e)n, maar soms wel een e-
  
• versteende  samenstellingen

Je kunt aan het einde van de les samenstellingen met of zonder tussenletters correct spellen.    

Programma

1. Uitleg opsplitsen in 3 groepen  (5 min)
2. Aan de slag met instructie en opdrachten (25 min)
3. Klassikaal  checken lesdoel: online test invullen  (10 min)
4. Afsluiting van de les  + aankondiging enquête invullen  (5 min)

Werken in 3 groepen (zie werkbladen op classroom)

Groep 1: klassikale uitleg theorie, klassikaal maken opdracht 1. Zelfstandig maken opdracht 2, 3, 4 en als het lukt 5. 

Groep 2: Klassikale uitleg theorie. Zelfstandig aan de slag met opdracht 1, 2, 3, 4 en 5.

Groep 3: Zelfstandig aan de slag met opdracht 1,2,3,4,5 en 9 

Beredeneer bij elk antwoord op welke theorie je dit baseert!

Hoe gaan we werken?

Duur?: 25 minuten 

Hoe?: Alleen / stil /  Heb je een vraag? Zoek het eerst zelf op. Snap je het nog niet: vraag het eerst aan je buurman of -vrouw. Anders wachten tot ik klaar ben.

Docent: start met groep 1, daarna langs groep 3 en ten slotte groep 2.

Wat nodig? :   Laptop / oordoppen (voor filmpjes, geen muziek!) / pen /schrift.

Waar ? :  classroom A2A,/ online) lesboek H4 Spelling, blz 124. 

Klaar?: antwoordenblad (classroom). Controleer antwoorden. Bestudeer goed de uitleg vanuit de theorie!

AAN DE SLAG!

Maak nieuwe woorden:
1: fiets, deur, slag, lees, schoenen, eiken
2: plank, doos, boom, klink, bel

Samenstelling

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: school + boek = schoolboek

Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: -(e)n, -e of -s

Wanneer moet je een -s toevoegen?

• Als je in een samenstelling een -s hoort, dan schrijf je die ook: machtsvertoon, passagierslijst
• Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een -s. Vervang dan het tweede deel door een ander woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de -s als je hem bij de vervanging hoort: passagiersschip want passagierslijst.Oorlogsschip - oorlogsbuit Hoofdstraat - hoofddoek
  

Wanneer komt er een -(e)n-?

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je

 -en- tussen de woorden.
Boekenbon
Paardenstal
Tomatensoep

Wanneer geen extra -n? 

• Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft. roggebrood, benzinelucht, komijnekaas
  
• Als het eerste deel van de samenstelling ook een meervoud op -s heeft (groenten of groentes). Groentewinkel
  
• Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets waar er maar één van is. Maneschijn, zonnestraal
  

Wanneer geen extra -n? 2/2

• Als het eerste deel geen zelfstandig naamwoord is. Armelui blindedarm, huilebalk 
• Dit kan bijvoorbeeld zijn als het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord is: rodekool, platteland, armelui of een werkwoord is: huilebalk, brekebeen.
• Het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord versterkt. Beresterk. boordevol
  

Klassikaal oef 1, blz 124 

Groep 2 start nu zelfstandig

beresterk - berensterk

brekebeen - brekenbeen

gerstebier - gerstenbier

maneschijn- manenschijn

secondewijzer - secondenwijzer

stationchef - stationschef

suikersoort - suikerssoort

takkenwijf - takkewijf

AAN DE SLAG

Lesdoel bereikt?: online toets

Lesdoel bereikt?:

We gaan aan de slag met tussenletters in samenstellingen:

• -s
  
• ( e)n
  
• geen tussenletter –(e)n, maar soms wel een e-
  
• versteende samenstellingen
  

Je kunt aan het einde van de les samenstellingen met of zonder tussenletters correct spellen.    

Volgende les: 

Verder met oefenen woordsoorten.

Online toets

Ga naar NN online omgeving en kies voor oefentoets hfd 4: tussenletters in samenstellingen

Tijd: max. 10 minuten

Afsluiting van de les

Huiswerk: maak opdracht 1 t/m 6 blz 124-125 (af als je dit nog niet klaar hebt)

Tip: gebruik de uitslag van de online toets, het oefenblad en de opgeschreven tips ter voorbereiding van de toets

Enquête over deze les volgt deze week via classroom.