7. WOII en de Vijftigers

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Waar hebben we het de vorige les literatuurgeschiedenis over gehad?

Romantiek en realisme:

Max Havelaar

Naturalisme:

De Tachtigers

Lesdoelen

~ Je kunt uitleggen op welke manieren de Tweede Wereldoorlog invloed heeft gehad op de Nederlandse literatuur

~ Je kunt uitleggen wie de Vijftigers zijn

~ Je kunt uitleggen voor welke vernieuwingen de Vijftigers zorgden

~ Je kunt de belangrijkste Vijftigers noemen

Twintigste eeuw

Tweede Wereldoorlog

Vijftigers

       Tweede Wereldoorlog 

in de literatuur

Jan Campert

• Werd opgepakt en gedeporteerd naar Neuen-

        gamme waar hij stierf.

• Verzetspoëzie kun je vergelijken met de geu-

       zenliederen als het Wilhelmus: vrijheidsstrijd, 

       liederen om te bemoedigen.

• Illegaal verspreid; ontstaan Trouw, Vrij Nederland, Parool.

Kleine analyse

1. Hoeveel strofen?

2. Welk rijmschema?

3. Welke strofe wijkt af qua rijm?

4. Voorbeeld personificatie?

5. Voorbeeld eufemisme?

6. Analyse van de inhoud?

De achttien dooden

1. Zeven achtregelige strofen 
2. Gekruist rijm: ababcdcd
3. Alleen de eerste strofe: abcb
4. Personificatie: morgenlicht draalt
5. Eufemisme: heenga (doodgaan)                                                                               Niet hele persoonlijke of nieuwe beeldspraak: voor zoveel mogelijk Nederlanders herkenbaar.

De achttien dooden -  inhoud

Geschreven naar aanleiding van fusilleren achttien gijzelaars op 13 maart 1941. Een van de gijzelaars legt uit hoe klein de dodencel is, maar kleiner nog zal het graf zijn. Weet dat ze de avond niet zullen halen. Gedachte vrije lucht en land door de Duitsers onder de voeten gelopen. Wat moest hij anders dan in verzet komen? 

Vergelijkt Hitler met een rattenvanger die met zijn liedjes het Duitse volk meelokte in zijn machtshonger.

Laatste strofe: afscheid van het leven. Gods steun en genade vragen.

Waarom speelt de Tweede Wereldoorlog tot op de dag van vandaag zo'n belangrijker rol in de Nederlandse literatuur?

Hoe noem je het sombere wereldbeeld dat de vraag stelt naar de zin van het bestaan?

Existentialisme in de literatuur

• Menselijke relaties zijn gebrekkig 
  
• Personages ervaren sterk gevoel van eenzaamheid 
  
• Mens wordt bedreigd door massale gevaren (honger, techniek, oorlog) 
  
• Het leven is absurd en chaotisch (onlogisch) 
  
• Er is geen perspectief in het menselijk bestaan 
  

Wat is geen kenmerk van de poëzie van de Vijftigers?

1. Engagement
2. Humor
3. Overdadige beeldspraak
4. Nauwelijks spelling, interpunctie, rijm en metrum

Wat is een voorbeeld van verzetsliteratuur?

1. Geuzenliedboek
2. De avonden
3. De aanslag
4. Gedicht van Jan Campert

Tekst