6.1 Over zeeen en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Regenten en Vorsten 

6.1 Over zeeën en oceanen 

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen terugkoppeling

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Beeldmateriaal

5. Aan de slag

6. Leerdoelen nabespreken

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven.

3. Je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de Republiek.

Theorie

Tijd van Regenten en Vorsten (1600-1700)

Theorie

In de vijftiende eeuw verslechterde in de kustgewesten de situatie in de landbouw: het water stond te hoog om graan te verbouwen. Ze konden nu alleen koeien houden die gingen grazen. 

Opschrijven:

Nederlandse boeren stapten in de vijftiende eeuw over op rundveehouderij en verkochten luxe voedingsmiddelen als boter, kaas en slachtvee.

Theorie

Maar er moest toch ergens graan vandaan komen. Iemand enig idee waar dit vandaan kwam?  

Graan werd gehaald uit het Oostzeegebied. Deze meest winstgevende handel werd de Moedernegotie genoemd. Dus: Moedernegotie is de winstgevende graanhandel uit Oostzeegebied. 

Theorie

*Een groot deel van deze handel ging via Amsterdam. Dit kwam omdat Antwerpen werd veroverd door de Spanjaarden. Handelaren en bankiers gingen hierop naar Amsterdam. 

Opschrijven:

Deze stad kon zo uitgroeien tot het centrum van het handelskapitalisme en van de wereld. Handelaren brachten goederen - zoals graan, wijn en wol - naar Amsterdam om het tegen een hogere prijs te verkopen. 

Dit alles werd opgeslagen op de Amsterdamse zolders en in de pakhuizen. Amsterdam werd de stapelmarkt van Europa. 

Opschrijven:

Handelskapitalisme: Eerst investeren met als doel om winst te maken. 

Stapelmarkt: Stad of haven waar goederen worden opgeslagen in afwachting van tekorten en hogere prijzen elders. 

Handelskapitalisme

Grondstof

bewerken tot nieuw product

Vervoer

opslag in stapelmarkt

Verkopen met winst

bedrijf

Verkopen met winst

Bevolkingsgroei en verslechterde landbouw

Meer voedsel nodig

Handelaren kopen graan uit landen rond de Oostzee

Landbouw gaat zich specialiseren en richten op winst maken = commerciële landbouw

Handel wordt opgeslagen in de stapelmarkt en later doorverkocht.

Schema oorzaak-gevolg 

Theorie

Veel ondernemers investeerden hun winsten uit de moedernegotie in handelscompagnieen: onderneming van handelaren die investeringen, risico's en winsten met elkaar delen. 

Deze wilden ook reizen organiseren naar Azie. Hier had alleen Portugal echter een rechtstreekse zeeverbinding naar toe. Maar Portugal was inmiddels snel ingehaald door de Nederlandse schepen en innovatieve handelaren.. 

Theorie

De twee meest beroemde handelcompagnieen waren de .. ?

VOC: Verenigd Oostindische Compagnie, opgericht in 1602. 

WIC: West-Indische Compagnie, opgericht in 1621. 

Theorie

De VOC kreeg van de Staten-Generaal, die over de Buitenlandse politiek gingen, het handelsmonopolie op Azie. 

De WIC kreeg dit voor de handel met Afrika en Amerika, de beruchte driehoekshandel waar slavenhandel te vinden was. 

Handelsmonopolie: 

Afspraak om als enige te mogen handelen in bepaald product, land of gebied. 

Europa en de wereld

VOC

1602 -->

• Verschillende compagnieën samengevoegd om concurrentie tegen te gaan en zo meer geld te verdienen.
• Handel in het oosten
• Specerijen en kruiden
• Weinig concurrentie

 Rechten (gekregen van de Staten- Generaal):

- recht op handelsmonopolie

-recht op forten bouwen

- recht op verdragen sluiten

- recht op oorlog voeren

WIC

1621 -->

• Driehoekshandel / vochten mee in tachtigjarige oorlog
• handel in het westen
• slavenhandel
• veel concurrentie Spanjaarden en Portugezen

1e doel: Oorlog met Spanje.

later doel: handel in plantageproducten---- slavernij

Er ontstond een wereldeconomie: systeem waarbij goederen uit verschillende werelddelen met elkaar worden verhandeld. 

Beeldmateriaal

Aan de slag

1. Maak de opdrachten 2, 3, 4 en 5 uit het handboek. Dit laten zien en checken. 

2. Kijk op Youtube 'VOC en WIC - De Gouden Eeuw'.

3. Toetsvoorbereiding 6.1. 

Leerdoelen nabespreken

1. Je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven.

3. Je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de Republiek.