Foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Module 5

schrijven zonder fouten

Wat je al weet

Dubbelops: pleonasme, tautologie, contaminatie, herhaling, dubbele ontkenning, 

Zinsbouw: telegramstijl, incongruentie

Doelen van de les

- je weet wat een foutieve inversie is en je kunt deze verbeteren in een zin

- je weet wat een foutieve samentrekking is en je kunt deze verbeteren in een zin

Lekker formuleren

Herhaling maakt saai

Herhaling in woorden

Kun je voorkomen door woorden samen te trekken

De jongen loopt op straat en

de jongen fluit een liedje

Herhaling is lelijk: een optie is weglaten

De jongen loopt op straat en (de jongen) fluit een liedje

Samentrekken

= weglaten in de tweede helft van de zin, na het voegwoord
(en/maar/want/of)

De jongen loopt op straat en (de jongen) fluit een liedje

Voorwaarden:

1. Betekenis moet gelijk zijn 

2. Getal moet gelijk zijn 

3. Plek t.o.v. de PV moet gelijk zijn  

4. Functie moet gelijk zijn (o / pv / lv / mv ) 

De jongen loopt op straat en (de jongen) fluit een liedje

Voorwaarden:

1. Betekenis moet gelijk zijn  (de jongen en de jongen betekenen hetzelfde)

2. Getal moet gelijk zijn (de jongen en de jongen beide enkelvoud)

3. Plek t.o.v. de PV moet gelijk zijn  (staan beide voor de pv)

4. Functie moet gelijk zijn (o / pv / lv / mv ) (beide zijn ze ....)

De jongen loopt op straat en fluit een liedje

Een correcte samentrekking, want het weggelaten woord voldoet aan alle voorwaarden

De jongen loopt op straat en vind ik niet zo aardig.

Voorwaarden:

1. Betekenis moet gelijk zijn 

2. Getal moet gelijk zijn 

3. Plek t.o.v. de PV moet gelijk zijn  

4. Functie moet gelijk zijn (o / pv / lv / mv ) 

De jongen loopt op straat en vind ik niet zo aardig.

In de tweede helft van de zin is het woord 'De jongen' weggelaten.

De jongen loopt op straat en vind ik niet zo aardig.

Mag dat? Voorwaarden:

1. Betekenis moet gelijk zijn 

2. Getal moet gelijk zijn 

3. Plek t.o.v. de PV moet gelijk zijn  

4. Functie moet gelijk zijn (o / pv / lv / mv ) 

De jongen loopt op straat en vind ik niet zo aardig.

Deze samentrekking is foutief. Aan de laatste voorwaarde is niet voldaan.

1. Betekenis moet gelijk zijn 

2. Getal moet gelijk zijn 

3. Plek t.o.v. de PV moet gelijk zijn  

4. Functie moet gelijk zijn (o / pv / lv / mv ) 

De jongen loopt op straat en vind ik niet zo aardig.

Oplossingen:

1. woord terugplaatsen ( ...en die jongen vind ik niet zo aardig)

2. synoniem (...en die gast vind ik niet zo aardig)

3. verwijswoord (... en die vind ik niet zo aardig)

De boze leraar trok zijn jasje uit en trok van leer tegen de leerlingen.

1. 'Trok' mag niet worden samengetrokken
2. 'Trok' mag wel worden samengetrokken

"De bal is over de schutting geschopt door Jan en moet ik nu ophalen"

In bovenstaande zin mag niet worden samengetrokken omdat...

1. ...de betekenis van het weggelaten woord niet gelijk is
2. ...de plek t.o.v. de pv niet gelijk is
3. ...het getal van het woord niet gelijk is
4. ...de functie van het woord niet gelijk is.

Maak een samentrekking van de volgende zinnen:
Het meisje van hiernaast maakt zelf armbandjes en het meisje van hiernaast maakt het helemaal in het leven.

Welke uitspraak is waar over de vorige zin?

1. 'Het meisje van hiernaast' en 'maakt' mogen beide samengetrokken worden
2. 'Het meisje van hiernaast' en 'maakt' mogen beide niet samengetrokken worden
3. 'Het meisje van hiernaast' mag samengetrokken worden maar 'maakt' niet.
4. 'Het meisje van hiernaast' mag niet samengetrokken worden maar 'maakt' wel.

Antwoord

Het meisje van hiernaast maakt zelf armbandjes en het meisje van hiernaast maakt het helemaal in het leven.

Werk verder aan de module

Maak bijvoorbeeld de formatieve toets

elo.bornego.nl