HAVO 3 - NN H3 Grammatica zinsdelen - verwijzen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen

Verwijzen

(NN - par . 5 Verwijzen)

Vandaag:

- Welkom en aanwezigheid

- Lesdoelen

- Wat weet ik al? (Voorkennis activeren)

- Uitleg: verwijzen

- Maken:

- Terugkijken

- Afsluiting (vragen + huiswerk)

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je dat je met verwijswoorden terug verwijst naar woord(en) die je eerder genoemd hebt;
• weet je dat je eerst moet weten of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is voor je juist kan verwijzen;
• kun je de juiste verwijswoorden gebruiken.

Klopt deze zin?

Mijn ouders gaan vandaag naar het vliegveld. Hij gaat op vakantie.

Welke is goed?

Het meisje, dat ik van school ken, werkt in de Albert Heijn.

Of

Het meisje, die ik van school ken, werkt in de Albert Heijn.

Verwijzen -> verwijswoorden

Met een verwijswoord wijs je terug naar een of meer woorden die eerder genoemd zijn, het antecedent.

De vereniging vraagt haar leden om een bijdrage.

haar = verwijswoord -> de vereniging = antecedent

Vereniging = vrouwelijk > je verwijst naar vereniging met haar

Juiste verwijswoorden

Mannelijk, vrouwelijk, onzijdig

Je weet al dat er lidwoorden zijn (de, het, een):

• de en het zijn bepaalde lidwoorden (het paard, je weet welk paard)
• een is een onbepaald lidwoord (een paard, je weet niet welk paard)
• de is mannelijk of vrouwelijk, of mannelijk en vrouwelijk
  
• het is altijd onzijdig

Onzijdig

De volgende woorden zijn altijd onzijdig:

• namen van landen
• namen van provincies en steden
• namen van clubs 
• verkleinwoorden

Pak de theorie op blz. 214 erbij!

Onzijdig: voorbeeld

Amsterdam en zijn parkeerproblemen kosten de burger ontzettend veel geld.

Nederland is een land dat in Europa ligt.

Mannelijk of vrouwelijk?

• De-woorden zijn mannelijk, vrouwelijk of allebei.
• Het is niet altijd duidelijk of een woord vrouwelijk of mannelijk is.
• Er zijn tips die helpen bepalen of woorden mannelijk of vrouwelijk zijn.

Tip 1

Zoek het in het woordenboek op.

Tip 2

Vrouwelijke personen en dieren zijn vrouwelijk.

De actrice, de leeuwin

Tip 3

Veel de-woorden met de volgende uitgangen zijn vrouwelijk.

(zie volgende dia)

Tip 3

- de  (liefde)        -ij (boerderij)        -st (opkomst)         -uur (natuur)

 -heid (oudheid)   -ing (woning)      -te (belofte)

-ie (receptie)      -nis (gevangenis)  -teit (activiteit)

 -iek (muziek)      -schap (weddenschap)  -theek (mediatheek)

Tip 4

Gebruik in het meervoud:

- bij personen -> ze en zij

- bij zaken -> ze

Tip 5

**Gebruik hen als lijdend voorwerp en na een voorzetsel.

Mijn zusje slaat hen elke dag.

Ik ben vanwege hen van school gestuurd.

**Gebruik hun als meewerkend voorwerp en als bezittelijk voornaamwoord.

Mijn zusje heeft hun een aantal boeken geleend.

De leerlingen hebben hun boeken in de kluis gedaan.

Tip 6

**Gebruik het verwijswoord wat als je verwijst naar:

- dat of datgene: Dat/datgene wat hij zei, klopt niet helemaal.

- een onb.vnmd(alles, iets, niets, het enige): Alles wat je nodig hebt, ligt op tafel.

een overtreffende trap: Dit is het mooiste wat ik ooit heb gezien.

- een hele zin: Hij won de wedstrijd, wat niemand had verwacht.

Tip 7 

**Gebruik daar/waar+ voorzetsel als je verwijst naar dieren/dingen.

-> Ik heb drie honden, waarvan er één heel speels is.(waar + voorzetsel van= waarvan)

-> Mijn vader heeft een nieuwe auto, waarmee hij naar zijn werk rijdt. (waar + voorzetsel mee = waarmee)

Tip 7 

**Gebruik voorzetsel+wie als je verwijst naar personen.

-> Ik heb drie broers van wie er één op voetbal zit. (voorzetsel van + wie = van wie)

->De groenteboer, bij wie ik wekelijks boodschappen doe, heeft goede aanbiedingen.(voorzetsel bij + wie = bij wie)

Welk geslacht heeft het woord?

het huisje

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. mannelijk & vrouwelijk
4. onzijdig

Welk geslacht heeft het woord?

de kunstenaar

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. mannelijk & vrouwelijk
4. onzijdig

Welk geslacht heeft het woord?

de repetitie

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. mannelijk & vrouwelijk
4. onzijdig

Welk geslacht heeft het woord?

het klimrek

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. mannelijk & vrouwelijk
4. onzijdig

Welk geslacht heeft het woord?

de mediatheek

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. mannelijk & vrouwelijk
4. onzijdig

Hen of hun?

• je gebruikt hen als het in de zin het lijdend voorwerp is 
• je gebruikt hen na een voorzetsel > Joshua loopt met hen naar huis.
• je gebruikt hun als er geen voorzetsel voor staat en het een meewerkend voorwerp is > Zij geeft hun de bloemen. 

(en natuurlijk gebruik je hun ook als bezittelijk voornaamwoord)

Wat

• Je gebruikt wat als verwijswoord als je verwijst naar dat / datgene / naar een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets, het enige) / naar een hele zin.
• Alles wat ik zeg, begrijpt mijn moeder niet.
• Datgene wat er gebeurd is, vergeten we maar snel.
• Het enige wat ik wil, is overgaan naar havo 4.
• Er stond een lange file, wat erg tegenviel.

Daar / waar + voorzetsel

• Je gebruikt daar / waar + voorzetsel als verwijswoord als je verwijst naar dieren en dingen. 
• Mijn vader heeft een nieuwe auto, waarmee hij naar zijn werk rijdt. (waar + voorzetsel mee = waarmee)
• Ik heb een tijdje paargereden op het paard Bonfire, daarop wil ik niet meer rijden omdat ik Bonfire niet meer vertrouw. (daar + voorzetsel op = daarop)

Voorzetsel + wie

• Je gebruikt voorzetsel + wie als verwijswoord als je verwijst naar mensen. 
• De groenteboer, bij wie ik wekelijks boodschappen doe, heeft goede aanbiedingen.
• De docent met wie ik de toets besproken heb, legde goed uit.

Mijn broer was ziek en een vriend kwam langs om
hem op te vrolijken.

Waarnaar verwijst hem?

De vereniging geeft ... medewerkers een bonus dit jaar.

Welk verwijswoord komt op de puntjes te staan?
(let op: DE is niet goed)

Ik zag mijn ouders op de bruiloft. Ik heb ... enorm gemist.

Welk verwijswoord komt op de puntjes te staan?
(let op: ZE is niet goed)

De tennisleraar .......... ik al jaren les heb, gaat naar een andere club.
Welke verwijswoorden komen op de puntjes te staan?

Joost heeft een nieuwe fiets, ........... hij elke dag naar school fietst.
Welke verwijswoord komt op de puntjes te staan?

We hebben dinsdag 40-minutenrooster, ..... ik erg fijn vind.
Welke verwijswoord komt op de puntjes te staan?

Maken

• Lees nu de theorie van Nieuw Nederlands, blz. 214, goed door.
• Maak daarna  opdracht 1 t/m 4, blz. 215

Dit is huiswerk voor de eerstvolgende les.

In deze les heb je nieuwe zaken over verwijswoorden geleerd. Beoordeel of deze les jou voldoende uitleg heeft gegeven hierover.

😒🙁😐🙂😃

Ik begrijp de lesstof:

helemaal niet - niet - een beetje - redelijk - helemaal

Huiswerk en afronding

Maken: opdracht 1 t/m 3, blz. 93