Spelling: trema, apostrof, meervoud en verkleinwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Spelling 4HV

Herhalen trema en apostrof

Uitleg meervoud en verkleinwoorden

Leerdoelen

Ik weet wanneer ik een trema gebruik (herhaling)
Ik weet wanneer ik een apostrof gebruik (herhaling)
Ik ken de regels van meervoudsvorming

Ik ken de regels van verkleinwoorden

Wanneer gebruik je
een trema?

Je gebruikt het trema...

- om uitspraakproblemen binnen woorden te voorkomen:
zeeën i.p.v. zeeen, poëzie i.p.v. poezie  
- in samengestelde telwoorden
tweeëntwintig

Jeroen: "Waarom schrijven we zeeën, maar zee-egel. Bij het tweede woord is toch ook sprake van een uitspraakprobleem?" Wat zou jij antwoorden?

Het juiste antwoord

We gebruiken alleen een trema wanneer er sprake is van een klinkerbotsing binnen één woord óf een samengesteld telwoord. 

Binnen andere samenstellingen, schrijven we een koppelteken om uitspraakproblemen te voorkomen: zee-egel, radio-uitzending, gala-avond.

Maar let op: politieauto! Hier is geen klinkerbotsing.

Welk woord is fout geschreven?

1. bacteriën
2. geölied
3. opticien
4. melodieën

Hé, wacht eens... waarom schrijven we bacteriën, maar melodieën (met dus een extra e)? Wat is de regel?

Wanneer gebruik je
de apostrof?

Je gebruikt de apostrof als...

- je letters weglaat: 's avonds (des avonds), 't regent (het regent)

- je de meervoudsvorm wil noteren van woorden die eindigen op één van de volgende klinkers: I, O, U, A, Y (ezelsbrug: Ik hOUd vAn Ys). opa's, kiwi's, baby's.
Maar let op: cowboys. Er staat hier een klinker voor de y, dus geen apostrof erbij.

-je verkleinwoorden maakt bij woorden die eindigen op een y: baby'tje, lolly'tje. Maar let op: cowboytje.
- je afleidingen van cijfer- en letterwoorden gebruikt: A4'tje, 18+'er, PSV'er
- om bezit aan te geven bij namen die eindigen op I, O, U, A, Y. Dit doe je met 's: Laura's boek, Amy's boek.
Let op: Annes boek hoor je een doffe e-klank (uh). Geen apostrof! Max' boek. Hier is sprake van een s-klank, dus 's is niet nodig.

Oefenen met de apostrof.
Welk woord is fout geschreven?

1. etages
2. deejays
3. accuus
4. kiwi's

Oefenen met de apostrof. Welk woord is fout geschreven?

1. Maurices boek
2. Hannahs boek
3. Franks boek
4. Kiara's boek

Noteer je eigen naam op de puntjes en zorg dat je de bezitsrelatie duidelijk maakt. Denk aan de regels van de apostrof. "Dit is ... boek."

VW4A: Zelfstandig aan de slag met H6. paragraaf 1.2

Maken
4.Meervoudsvorming en verkleinwoorden. blz.109
5. Afkortingen

Uitleg over meervoudsvorming

- Woorden kunnen een meervoud hebben op -en, -s of 's.
- Soms heeft een woord een klankverandering: glas-glazen. Of medeklinkerverandering: wolf -wolven.

- Sommige woorden kennen twee meervoudsvormen: gedachten/gedachtes. Of: musea/museums (maar nooit musea's)

- woorden die eindigen op -icus (politicus), krijgen een meervoud op -i: politici
- bij woorden die eindigen op -ie schrijf je een extra -e wanneer de klemtoon op die laatste lettergreep ligt: melodieën. 
- soms moet je een medeklinker verdubbelen: tak -takken. Een uitzondering hierop zijn woorden waarbij de klemtoon op de eerste lettergreep valt: monniken, haviken
- of een klinker verenkelen: raam - ramen
- Woorden die op -man eindigen (zeeman), krijgen in het meervoud -lui of -lieden erbij: zeelieden.

www.jufmelis.nl