4.1 - les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

4.1 - De Pruikentijd

Wat gaan we doen?

• Herhalen vorige les (20 min)
• Nieuwe lesstof (30 min) (inclusief videos)
  
  

Herhaling

- Standenmaatschappij in Frankrijk

- Wat was de verlichting?

In de Franse samenleving was er sprake van een grote ongelijkheid. Leg dit uit. Gebruik in je uitleg de woorden 'standenmaatschappij, privileges en indirecte belastingen.
(3 pt.)

Standenmaatschappij

• 1) Geestelijken, 2) adel en 3) boeren en burgers
  
• Alle standen: rechten en plichten
• Dit was al sinds de middeleeuwen.
  
• Eerste en tweede stand vooral rechten (privéleges
  zoals belastingen mogen heffen, grondbezit, weinig/geen
  belastingen betalen)
  
• Derde stand (veel belasting aan eerste en tweede stand
  (ook koning), boeren moesten herendiensten verrichten).
• Indirecte belastingen (bij aankoop)

Wat zijn de drie kenmerken van de verlichting? (3 pt)

Kenmerken van de verlichting

• Gebruiken van het verstand (rationalisme)
• Nadenken over maatschappij en politiek
• Geloof dat het door de verlichting beter wordt

Wat is het tegenovergestelde van verlichting?

Einde duisternis

Verdraagzaamheid    

                                Mensenrechten    

Bijgeloof

Rationalisme

Waardoor ging de economie in de zeventiende eeuw achteruit? (3 pt.)

18e eeuw: economische achteruitgang

• Productie/nijverheid nam af (textiel in Leiden)
• Handelsbedrijven (zoals de VOC): minder winst
• In veel steden: werkloosheid

Nieuwe lesstof

- Verlichte ideeën                                                                          Maak aantekeningen!

• De Encyclopédie
• Voltaire
• Locke
• Montesquieu

Lesdoelen

• De leerling kan uitleggen wat het doel van De Encyclopédie was.
• De leerling kan uitleggen dat Voltaire God als een klokkenmaker zag en daarom tegen bijgeloof was.
• De leerling kan uitleggen wat Montesquieu's driemachtenleer is.
• De leerling kan uitleggen wat een rechtstaat is.

De Encyclopédie (1751)

• Onderzoekers in Parijs.
  
• Wens om alle kennis samen te brengen.
  
• Veel verschillende onderwerpen. Ook kritische stukken over
  kerk, politiek en maatschappelijke verhoudingen.
• Ze wilden daarmee de onwetendheid bestrijden
  
• Verspreiden van kennis was dus belangrijk!

Voltaire - God als Klokkenmaker 

• Had een hekel aan bijgeloof (bijv. God verricht
  wonderen: bijv. geneest zieken).
• Voltaire was een deïst. Alles op aarde liep
  volgens vaste, logische natuurwetten.

Montesquieu

• Wanneer 1 persoon alle macht had -> machtsmisbruik (in eigen belang handelen en nog meer macht naar zich toetrekken)
  
• Dit was zo in Frankrijk: absolute monarchie
• Daarom: de macht verdelen: driemachtenleer
  
• 1. Uitvoerende macht: de regering 
• 2. Wetgevende macht: het parlement (
• 3. Controlerende macht: rechtspraak 

Uitvoerend    Wetgevend     Rechterlijk 

https://www.nu.nl/285868/video/viruswaarheid-tegen-de-staat-zo-verliep-de-avondklokzaak.html

Rechtstaat

Boek: staat waarin iedereen (ook de koning (toen) en kabinet (nu)) zich aan de wet moet houden. 

Ik:  staat waarin de rechten van burgers door wetten worden beschermd tegen de staatsmacht

https://www.youtube.com/watch?v=rMDkzG9yHs8 

Wat vinden jullie het belangrijkst aan de verlichting?

Voltaire zag God als een klokkenmaker. Leg dit uit. Gebruik in je antwoord het woord 'bijgeloof'. (3 pt.)

Montesquieu was voor een scheiding der machten. Tegen welke bestuursvorm zette hij zich daarmee af?