Week 4 Nursing 3 Farma - zelfstandig maken - BOL 2e jaars, periode 4

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Nursing 3 - farmacologie

week 4

Bijwerkingen en geneesmiddelengroepen

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat bijwerkingen zijn: 

        o hoe deze kunnen ontstaan 

        o welke soorten bijwerkingen worden onderscheiden 

- je kunt informatie vinden over de meest voorkomende bijwerkingen in de bijsluiter, het Farmacotherapeutisch Kompas en Lareb.nl  

- Je kunt gericht observeren naar veelvoorkomende bijwerkingen en hier op de juiste wijze mee omgaan 

Literatuur: 

Boek: Medicatieveiligheid, op weg naar veilige zorg. Elly van Haaren et al. 2014 

 Paragraaf 1.7 

-Paragraaf 4.3 

-Paragraaf 5.1 en 5.2 

www.farmacotherapeutischkompas.nl  

www.apotheek.nl  

www.zorgvoorbeter.nl  

www.lareb.nl 

Beste studenten,

Fijn dat jullie er weer zijn. 
Vorige keer was best een pittige les, vonden jullie ook niet? het was veel informatie en lang. En ik vond het persoonlijk ook lastig dat ik jullie niet kon zien en kon opletten of iemand 'glazig' ging kijken, of dat jullie in slaap waren gevallen. 

Maar goed, ik hoop dat jullie er wat aan hebben gehad. 

Ik wil beginnen met een paar vragen te stellen als feedback 

voor mij hoe jullie deze lessen vinden, online en via 

lessonup. 

Daarna heb ik een paar vragen om te kijken of jullie de vorige lessen begrepen hebben, dat is ook gelijk een test voor jezelf. 

En dan gaan we het nog hebben over bijwerkingen. 

Succes en tot de volgende keer. 

Heb je het idee dat je voldoende geleerd hebt over de basis van de farmacologie in de afgelopen lessen?

😒🙁😐🙂😃

Vindt je dat het werken met lessonup in de les een bijdrage levert hieraan?

😒🙁😐🙂😃

Vind je dat lessonup een bijdrage levert aan de opdrachten of de lessen die je zelfstandig moet maken?

😒🙁😐🙂😃

Kunnen de lessen verbeterd worden? en zo ja, heb je een suggestie?

Dank je wel voor het invullen van de vragen. We proberen de lessen zo goed mogelijk op jullie behoefte af te stemmen. Niet alle suggesties zullen we kunnen toepassen, maar we doen ons best. 

dan nu: een paar vragen om jezelf te testen op de vorige lessen. 

Tijdens de vorige lessen kwam naar voren dat het geven van medicatie verschillende doelen kan hebben: 

causaal

symptomatisch

substitutie

preventief. 

In de volgende vragen, moet je per medicatie aangeven welke doel het dient. Je mag het uit je hoofd doen, maar je mag zeker ook farmacotherapeutisch kompas gebruiken. 

oxazepam bij angststoornis

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

Thyrax tablet

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

hydrochloorthiazide bij hypertensie

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

Coronavaccinatie

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

Augmentin bij longontsteking

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

Acenocoumarol bij longembolie

1. Causaal
2. Symptomatisch
3. substitutie
4. preventie/profylactisch.

Die laatste was een strikvraag.  

acenocoumarol verdunt het bloed. Het wordt gebruikt om 

1. een bestaande trombose/embolie op te lossen en zo de patient te genezen (causaal). 

2. het bloed verdund te houden en zo een volgende trombose/embolie te voorkomen (profylactisch). 

Er zit overigens dan wel een verschil in de dosering. Bij causaal geeft je een hogere dosering, dan profylactisch. 

Had je beiden gevonden? Wow, goed gedaan. 

Voor de volgende opdrachten moet je een bloedspiegelgrafiekje tekenen en daarvan een foto inladen in Lessonup. 

Veel geneesmiddelen kunnen op meerdere manieren gegeven worden. Zoek het geneesmiddel morfine op en kijk bij het onderdeel “Eigenschappen”. Teken op een los vel/in paint (wat je fijn vindt) vervolgens de bloedspiegel voor orale, intraveneuze, intramusculaire en subcutane toediening van dezelfde dosering. Maak hier een foto van en laadt deze hier in.

Veel geneesmiddelen worden niet éénmalig gegeven maar meerdere keren op één dag of dagelijks gedurende langere tijd. Teken op een los vel/in paint (wat je fijn vindt) hoe de bloedspiegel eruit ziet van een geneesmiddel dat drie keer gegeven wordt. Denk na over wanneer je de volgende dosering gaat geven en wat dit betekent voor de bloedspiegel. Maak een foto /screenshot en laadt deze hier in.

Als laatste: voeg hier de foto toe van de aantekeningen van vorige week. Doe je deze met meerdere mensen tegelijk? plak/knip ze dan even in 1 bestand.

Dan gaan we nu verder met het nieuwe onderwerp van vandaag: 

Bijwerkingen. 

Bijwerkingen

- Wat zijn bijwerkingen?   

        = minder /niet gewenste effecten van een medicijn. 

        geschat: 40 % van de cliënten heeft bijwerkingen 

        gemiddeld: 41.000 opnames in ziekenhuis ivm 

        bijwerkingen van medicatie. 19.000 onnodig. 

- College ter beoordeling van geneesmiddelen

       Doen precies dát... kijken of nieuwe medicijnen veilig zijn om op de

       markt te brengen. 

       Voor de geinteresseerden: https://www.cbg-meb.nl/ 

        

- Meldplicht: in principe ben je als zorgverlener verplicht om bijwerkingen te melden bij het Lareb. In de praktijk gaat dat iets losser en worden vaak bijzondere situaties gemeld. 

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Frequentie van bijwerkingen, 

Indeling zoals in het FTK: 

- zeer vaak > 10 %

- vaak 1-10%

- soms 0,1-1 %

- zelden 0,01-0,1 %

- zeer zelden < 0.01%

Bijwerkingen verschillen in de frequentie dat ze voorkomen. en ze verschillen in ernst. Deze ernst kan ook nog cliënt gebonden zijn. wat voor de ene cliënt onoverkomelijk is, is voor de andere cliënt wel prima te dragen. 

voorbeeld, paracetamol 

klik erop om groter te maken

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Zoek op bij Oxazepam in het farmacotherapeutisch kompas. Hoe vaak komt de bijwerking 'slikstoornis' voor?

1. zeer vaak
2. vaak
3. soms
4. zelden

Zoek op bij naproxen in het farmacotherapeutisch kompas. Hoe vaak komt de bijwerking 'maagbloeding' voor?

1. zeer vaak
2. vaak
3. soms
4. zelden

Hoe ontstaan bijwerkingen

- Door de chemische werking van het medicijn. 

          > farmacodynamiek. (zie les van vorige keer) 

          > overdosering, boven de therapeutische bandbreedte

- Patiënt gebonden factoren: 

      - allergie/overgevoeligheid

      - risico groep (Zie ook volgende dia) 

      - genetische bepaling, oa etnisch onderscheid of tussen 

         man/vrouw

- Interactie tussen geneesmiddelen/voeding

      Belangrijk en ernstig voorbeeld : anticholinergisch  

               syndroom. 

zoek op wat dit is.  Er volgen zo vragen over. 

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Wat is het anticholinergisch syndroom? en noem 5 symptomen.

Risicogroepen, welke dan? en waarom? 

- kinderen: 

          gewicht/dosisafhankelijk, 

nog niet alles werkt zoals bij een volwassene

- ouderen

          Vet/water verdeling anders. Meer vet dan bij volwassenene.                 

                Dus wateroplosbare medicatie > hogere spiegel (relatief minder water) 

                en vetoplosbare medicatie > lagere bloedspiegel (relatief meer vet) 

          veroudering geeft andere reacties op medicatie

          vaak co morbiditeit > interacties

          vaak polyfarmacie > interacties. 

- zwangere en zuigelingen die borstvoeding krijgen

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Soorten bijwerkingen, vanuit wetenschappelijk oogpunt

- A Voorspelbaar: 

       hebben te maken met HOE de stof werkt, dus is het bij de fabriek

       al bekend. Deze staan in de bijsluiter en zijn 'dosis' afhankelijk

- B. weinig voorkomend, onafhankelijk van de dosering. 
       pas bij gebruik in de praktijk zichtbaar, vaak gevolg van afweer systeem van

       het lichaam (immunologisch). Zijn vaak ernstig. 

- C. weinig voorkomend, vaak bij onderzoek komen ze al aan het licht. 

       vaak ernstige gevolgen

- D. pas na lange tijd zichtbaar, dit noemen we 'lange termijn effect'.  
      bijvoorbeeld na chemotherapie Soms voorspelbaar, soms ook niet. 

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Een patiënt krijgt sinds 2 dagen een medicijn, wat al 15 jaar 'op de markt' is.
Stelling: je hoeft niet meer te letten op bijwerkingen. Die zijn al bekend en vormen geen verrassing meer.

1. waar
2. niet waar

Je werkt in een verpleeghuis. Een patient daar start met een nieuw medicijn. De afdelingsarts heeft haast, maar geeft jullie nog snel de opdracht tot observatie. Wat zou hij/zij daarmee bedoelen? waar moet je op letten?

Observatiepunten voor jou als hulpverlener bij medicatie gebruik. (Algemeen)

- Neemt de client de medicatie goed in? (tijd, inname wijze etc) 

- Heeft de client het nog nodig? (bijv is de pijn weg en kan het gestopt worden?) 

- Heeft het medicijn het gewenste positieve effect? 

      vaak worden observaties gevraagd na starten van een medicatie. 

- Heeft het medicijn bijwerkingen? 

     vaak extra aandacht voor na starten, maar blijft altijd een observatie punt. 

     zie ook vorige sheet voor een verklaring hiervan. 

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Observatiepunten medicatiebijwerkingen

!!!! gaan er dingen anders dan voorheen??   !!!!!!

- stilller/drukker/onrustiger dan voorheen? 

- is je client ineens minder mobiel? 

- is je client in korte tijd afgevallen of aangekomen? 

- heeft patient klachten? 

        heeft je client last van onverklaarbare misselijkheid, braken of 

          diarree? 

        heeft je client huiduitslag? 

Zie ook de Rode vlaggenlijst: www.zorgvoorbeter.nl > ook een app

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Bijwerkingen melden

Het Nederlandse Bijwerkingen Centrum Lareb  

 

www.meldpuntbijwerkingen.nl 

 

https://www.youtube.com/watch?v=eImRFq1imhQ 

Het is de bedoeling dat bijwerkingen gemeld worden, dan kan door patienten en professionals gedaan worden. 

bij paragraaf 1.7 en 4.3. 

Jullie mochten deze opdrachten samen maken en inleveren. Heb je dat gedaan? Geef dan hier aan wie er meegewerkt hebben in deze opdracht.

Vanaf volgende week: 

Wat we geleerd hebben, gaan we toepassen. 

Jullie gaan je eigen samenvatting maken per medicatie (groep). 

week 5 : pijnmedicatie

week 6: medicatie bij het hart en antistolling

week 7: medcatie bij Astma en COPD

week 8: medicatie van de darmen.