Thema 6 Les 2: Vertering en enzymen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Overal op -ase

Vertering in actie

Nectar §6.2 en 6.3

Deze les

• mechanische en chemische vertering
• peristaltische beweging
• enzymen (-ase)
• pro-enzymen

Vertering

Wij zijn consumenten, heterotroof.

Stoffen waar (organismen) uit bestaan, moeten soms verteerd worden: terug naar de bouwstenen.

Wij maken onze eigen stoffen van deze bouwstenen.

Vertering

Vertering is niet nodig voor:

• water
• mineralen
• vitamines
• glucose (verteringsproduct koolhydraten)
• aminozuren (verteringsproduct eiwitten)
• vetzuren (verteringsproduct vetten)
• glycerol (verteringsproduct vetten)

Deze stoffen worden in de dunne darm opgenomen in het bloed.

Vertering

Wel nodig voor:

• Vetten                               > vetzuren en glycerol
• Eiwitten                              > aminozuren
• Koolhydraten (meeste) > glucose

Deze organische stoffen zijn door voortgezette assimilatie ontstaan. 

Dit moet (grotendeels) ongedaan worden gemaakt.

BINAS 82E

(onderin)

Peristaltische beweging

Voedsel wordt voortgeduwd door spierbewegingen:

knijp- en duwbeweging van lengte en kringspieren in de darmwand.

Vindt in hele darmkanaal plaats.

Maagsap

De maag is zuur!

Bekijk BINAS 82F

• Maagsap heeft een pH van?
• Welke stof zorgt hiervoor?

Maagsap

Maagsap heeft pH van 1,5-3,5

Maag maakt pepsinogeen (Binas 82F), een pro-enzym.

Door positieve terugkoppeling wordt peptase (pepsine) gevormd.

Maag

Maagportier opent af en toe om voedsel door te laten. 

Wordt geregeld door pH:

• Bij een lage pH (zuur) in 12-vingerige darm: maagportier dicht.
• Bij een hoge pH (basisch) in 12-vingerige darm: maagportier open.

Darmen

12-vingerige darm

Eerste deel dunne darm

vindt veel vertering plaats

Dunne darm

Laatste ronde vertering

Opname van stoffen

Darmen

Dikke darm

Opname van water (met name van verteringssappen)

Vertering door darmbacteriën

Endeldarm

Opname water en verzamelen onverteerde resten

Mechanisch en chemisch

Een appel in zijn geheel is moeilijk doorslikken. Speeksel helpt, maar kauwen is nodig.  Verteren (of: kleiner maken) is begonnen!

Bij verkleinen van voedingsmiddelen wordt oppervlak groter. Enzymen kunnen zo beter binden aan het substraat. 

Verteren kan ook chemisch: gal en maagzuur. Enzymen vallen ook onder chemische vertering.

Chemische vertering

Enzymen

Enzymen zijn eiwitten.

Helpen bij omzetten van stoffen: assimilatie of dissimilatie.

Worden zelf niet verbruikt bij de reactie (katalysator).

Naam afgeleid van de stof die het omzet, eindigt op -ase.

(bijvoorbeeld: lipase, maltase, peptidasen)

Enzymen

Enzymen versnellen reacties:
verlagen benodigde energie.

Enzymen binden 1 stof: substraatspecifiek

Enzym bindt met speciale actieve plaats (active site) aan substraat.

Vormen samen een complex.

Enzym katalyseert reactie en laat daarna product(en) los:

E + S > ESC > E + P

Enzymen

Enzymen doen hun taak het best bij bepaalde omstandigheden: optimum.

Er is een optimum voor pH en voor temperatuur.

Problemen die ontstaan:

- lage pH: enzymen vervormen (=tijdelijk)

- hoge temperaturen: enzymen denatureren (= blijvend onwerkzaam).

- lage temperaturen: minder bindingen tussen enzym en substraat.

Aan de slag

1. Zoek de gegevens uit van jouw enzym. Gebruik de 82 tabellen uit BINAS.
2. Lever je enzym in en kijk na of het klopt. 
3. Klopt het enzym dan maak je de opgaven van de link op de volgende dia.  
4. Daarmee klaar? Helemaal klaar!

biologiepagina.nl