Voorbereiding Eind- PW Begrijpend Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Programma

- 5 min: RTS

- 5 min: doelen bespreken

- 5 min: voorkennis activeren

- 10 min: theorie hoofdgedachte/ onderwerp opfrissen

- 20 min: verwerken theorie dmv oefenexamens

- 10 min: reflecteren, doelen-check, RTL 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan elke leerling...

• de hoofgedachte van een tekst benoemen 
• het onderwerp van een tekst bepalen.
  
• uitleggen wat het verschil is tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst. 
• zelfstandig de hoofdgedachte van een tekst bepalen.

Aan het einde van de les kan  de gevorderde leerling... toelichten en verantwoorden wat de hoofgedachte van een examentekst is door oa het tekstdoel te hebben bepaald.

Taaldoel: je kunt jouw antwoorden formuleren in volledig goedlopende zinnen op havo-3 niveau.

Herhalen: wat moet je weten?

- Onderwerp

- Hoofdgedachte

- Citeren

- Kernzin benoemen

- Conclusie trekken

- Verwijswoorden

- Tekstverbanden herkennen

- Tekstsoorten herkennen

- Tekstdoel bepalen

- Functie alinea's kunnen benoemen

- Objectief/ subjectief

- Standpunt en argumenten

   herkennen

Wat is de hoofdgedachte en hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?

Hoofgedachte

• De hoofdgedachte is een heel korte samenvatting in één zin. Het is het belangrijkste wat de schrijver wil vertellen. 
• De hoofdgedachte = het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.  
• Om de hoofdgedachte te formuleren moet je dus eerst het onderwerp bepalen. 
• Het onderwerp = waar de tekst over gaat. Dat kun je vaak met één of enkele woorden zeggen.

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

Het onderwerp

Het onderwerp van een tekst vind je door te letten op: 

• de kop 
• de eerste zin of de eerste alinea 
• een illustratie bij de tekst 
• tussenkopjes en vetgedrukte of onderstreepte woorden in de tekst 

Dus het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat en de hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van die tekst de lezer duidelijk probeert te maken.

Waar vind je de hoofgedachte van de tekst?

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de eerste alinea of in het slot van een tekst. 
  
• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  
• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben.

De theorie over het onderwerp en de hoofdgedachte is mij nu duidelijk

1. Ja
2. Nee

Ik kan nu zelfstandig het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst bepalen

1. Ja
2. Nee

Ik wil voor graag nog een instructiefilmpje bekijken van max 2 minuten over het onderwerp en de hoofdgedachte

1. Ja
2. Nee

Wat is een tekstdoel? Noem voorbeelden van tekstdoelen.

DOEL van een tekst

- De schrijver wil bij de lezer iets bereiken, daarom heeft een tekst een DOEL

Waarom is het belangrijk om het tekstdoel te bepalen voor je op zoek gaat naar de hoofdgedachte?

DOEL:

Informeren

De schrijver wil dat je iets te weten komt

DOEL:

Overtuigen

De schrijver wil zijn mening geven

DOEL:

Waarschuwen

De schrijver wil dat je iets NIET doet

DOEL:

Activeren

De schrijver wil dat je iets WEL gaat doen

DOEL:

Instrueren

De schrijver wil uitleggen hoe je iets moet doen

DOEL:

Adviseren

De schrijver wil je raad geven

DOEL:

Amuseren

De schrijver wil je vermaken

Even controleren of de theorie geland is

Voorbeeld

Antwoord voorbeeld

Onderwerp

"Yellow Cabs"

Hoofdgedachte

De circa 13.00 fameuze gele taxi's in de Amerikaanse metropool New York worden vervangen

Wat is het onderwerp?

1. Een examenverbod voor slechte leerlingen
2. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
3. Geen examen voor slechte leerling
4. Leerlingen met slechte cijfers mogen geen examen doen

Wat is het onderwerp?

1. Een examenverbod voor slechte leerlingen
2. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
3. Geen examen voor slechte leerling
4. Leerlingen met slechte cijfers mogen geen examen doen

Wat is de hoofdgedachte?

1. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
2. Een school mag een leerling adviseren af te zien van examen
3. Vijf leerlingen meldden zich de afgelopen maand bij het LAKS
4. Om een hoog slagingspercentage te garanderen, weigeren scholen leerlingen met slechte cijfers examen te laten doen.

Wat is op jou van toepassing?

1. Ik vind dit nog steeds moeilijk en wil graag extra uitleg
2. Ik snap de theorie, maar heb nog hulp nodig om de opdrachten ZS te maken
3. Ik kan zelfstandig aan de slag, maar wil wel graag overleggen
4. Ik kan ZS aan de slag zonder overleg

Hoe pak je een tekst aan?

Stap 1: Lees de tekst globaal.

1. Lees de titel en de bron.
2. Lees de inleiding (1 tot 3 alinea's)
3. Lees de eerste zinnen van de volgende alinea's
4. Lees het slot (laatste 2 tot 3 alinea's)
5. Lees snel de bijbehorende vragen
6. Pak nu de examentekst aan

Stap 2: Lees de hele tekst doelgericht.

1. Lees de hele tekst en noteer/markeer wat je opvalt. Probeer daarbij de vragen in je achterhoofd te houden.
2. Onderstreep de kernzinnen.
3. Markeer signaalwoorden.
4. Geef aan welke alinea's bij elkaar horen.
5. Noteer de functie van een alinea.
6. Markeer de tegenstellingen.
7. Noteer of markeer de hoofdgedachte.
8. Bepaal tekstsoort / tekstdoel. (uiteenzetting? beschouwing? betoog?)

Verwerken van de theorie, kies uit:

- ZS aan de slag met een oefenexamen VMBO T (HW)

- Samenwerkend (fluisteren) aan de slag met oefenexamen VMBO T  (HW)
- Zelfstandig aan de slag met oefenexamen Havo (HW)
- ZS LessonUp herhalen en dan aan de slag met een oefenexamen

Let op: geen oortjes in!

Even reflecteren op de les

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel een vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Geef de juf 1 tip en 1 top met betrekking tot deze les

Geef jezelf één compliment terugkijkend op deze les

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan elke leerling...

• de hoofgedachte van een tekst benoemen 
• het onderwerp van een tekst bepalen.
  
• uitleggen wat het verschil is tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst. 
• zelfstandig de hoofdgedachte van een tekst bepalen.

Aan het einde van de les kan  de gevorderde leerling... toelichten en verantwoorden wat de hoofgedachte van een examentekst is door oa het tekstdoel te hebben bepaald.

Taaldoel: je kunt jouw antwoorden formuleren in volledig goedlopende zinnen op havo-3 niveau.

De hoofdgedachte van een tekst is

(het beste antwoord geven)

1. de conclusie van een tekst in een zin.
2. de samenvatting van de tekst in een zin.
3. een concluderend tekstverband.
4. de samenvatting van het onderwerp + de hoofdzaken erover in een zin.

De hoofdgedachte van een tekst vind je in ...

(het beste antwoord geven)

1. de eerste alinea of in de laatste alinea
2. in de inleiding
3. in het middenstuk
4. in de inleiding of in het slot

De kernzin van een alinea vind je in

(het beste antwoord geven) 

1. de eerste zin van een alinea.
2. in de eerste of in de tweede zin van een alinea.
3. de eerste zin, tweede of laatste zin van een alinea.
4. een van de alinea's die bij een deelonderwerp horen.

Disney neemt afscheid van de klassieke eigenschappen van de sprookjesprinses.

Rapunzel

afscheid disneyprinsessen

onderwerp

deelonderwerp

hoofdgedachte