4VMBO - Meervouden en samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

AFSPRAKEN

• Wanneer een ander aan het woord is, ben ik stil;
• Mijn telefoon laat ik met rust en heb ik in mijn broekzak of tas, tenzij de docent mij toestemming heeft gegeven om deze erbij te pakken;
• Oordopjes heb ik te allen tijde uit mijn oren, tenzij de docent mij toestemming heeft gegeven om deze in te doe;
• Wanneer ik iets wil zeggen of vragen, steek ik mijn hand op.

AAN HET EINDE VAN DE LES...

• weet ik hoe ik meervouden die eindigen op -en correct spel;

theedoek - ?

• weet ik hoe ik meervouden die eindigen op een -s/-'s correct spel;

skateboard - ? / opa - ?

• weet ik hoe ik samenstellingen met een tussenletter -s of -(e)n correct spel.

Koning + dag - reus + plan - spin + poot

WAT GAAN WE DOEN?

• Afspraken bespreken (10 min);
• Doelen van deze les (5 min);
• Uitleg en kennis testen (10 min);
• Zelfstandig werken (10 min) en nakijken (5 min);
• Bespreken wat er wel/niet goed ging (5 min).

HOE MAAK IK EEN MEERVOUD DAT OP -EREN MOET EINDIGEN?

Vaak bij woorden met het lidwoord 'het':

• (het) kind - kinderen
• (het) volk - volkeren
• (het) kalf - kalveren
• (het) lied - liederen

HOE MAAK IK EEN MEERVOUD DAT OP -EN MOET EINDIGEN?

• Vaak hoef ik er alleen maar een –en achter het woord te plakken:
  

schoen - ?

• Soms moet ik tegelijk de laatste letter van het enkelvoud verdubbelen wanneer ik het woord wil vermeervoudigen. Hierbij moet ik rekening houden met de uitspraak:
  

salaris - ?

• Soms moet ik tegelijk de klinkers a, e, o of u vereenvoudigen:
  

brood - ?

• Soms moet ik tegelijk een –f veranderen in een –v-:
  

neef – ?

• Soms moet ik tegelijk een –s veranderen in een –z-:
  

framboos – ?

HOE MAAK IK EEN MEERVOUD DAT OP -EN MOET EINDIGEN?

• Sommige woorden die eindigen op -ee, krijgen in het meervoud -en erbij.

moskee - ?

trofee - ?

slee - ?

• Bij woorden die eindigen op -ie maken we onderscheid tussen de beklemtoonde -ie

melodie - ?

bacterie - ?

olie - ?

kolonie - ?

HOE MAAK IK EEN MEERVOUD DAT OP EEN -S MOET EINDIGEN?

• Plaats je direct achter het zelfstandig naamwoord

kok - koks

• Ook achter woorden die eindigen op een 

-e: lentes

-é: introducés, comités, procedés

-ee: chimpansees, tournees

-er: dokters, dossiers

-ie: correcties, promoties

-eau: bureaus, niveaus

-ey: trolleys

-ay: displays, sprays

-ieu: milieus

-ui: etuis

HOE MAAK IK EEN MEERVOUD DAT OP EEN -S/-'S MOET EINDIGEN?

• Vaak hoef ik alleen maar een –s achter het woord te plakken:
  

serie - ?

• Soms moet ik een apostrof (‘) voor de –s schrijven vanwege de uitspraak. Dat doe ik bij woorden die eindigen op de klinkers a, o, u, i of y:
  

oma - ?

baby - ?

• Bij afkortingen maak ik het meervoud ook met een apostrof –'s:
  

dvd - ?

Waar zit het verschil bij de samenstellingen 'spinnenpoot' en 'spinnewiel'?

spin + poot

spin + wiel

Hoe schrijf ik de samenstelling 'station + chef'?

HOE SCHRIJF IK EEN SAMENSTELLING MET EEN TUSSENLETTER -S?

Vaak kun je op je gehoor afgaan, maar bij 'station(s)chef' is het niet te horen of er 1 of 2 s'en geschreven moet worden. Wat doe je dan?

1. Maak een samentrekking. Als je twijfelt over 'station(s)chef', kun je checken welke samentrekking voor jou het best klinkt: 'stations- en bedrijfschef' of 'station- en bedrijfchef'.
2. Of vervang het tweede deel door een woord dat niet met een s-klank begint: in 'stationshal' is een tussen-s duidelijk te horen, pleit dan ook voor 'stationschef'

ZELFSTANDIG WERKEN

Maken: 

• opdracht 1 en 2 van paragraaf 6.7 op bladzijde 214;
• opdracht 14 tot en met 22 van het werkblad.

Wat ging er wel/niet goed?