brugklas Grammatica zinsdelen t/m lv bijles

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Ontleden zindelen

Ontleden zinsdelen

Leerdoelen

Aan het einde van deze les heb je geoefend met het ontleden van de zindelen:

Persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Grammatica

• Redekundig ontleden: zinsdelen benoemen

• Taalkundig ontleden: woordsoorten benoemen

Elk stukje hoort erbij

Elke stukje van de zin hoort erbij en heeft dus een naam. 

Alle losse delen vormen samen de gehele zin.

Je kan het vergelijken met een puzzel. Een puzzel is ook niet compleet als er een stukje mist. 

Welke zinsdelen ken je al?

Verdeel in zinsdelen:
De schoenmaker weigert de clown zijn schoenen te geven.

Werkwoord

• drukt een handeling, situatie of gebeurtenis uit
• kun je vervoegen
• het hele werkwoord heet: infinitief

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is de PV?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het WWG?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het O?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het LV?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het MVW?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het BVB?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het BWB?

Instructie

Hieronder vind je de uitleg en video's met uitleg over alle stappen van het ontleden van de zinsdelen.

Belangrijk om goed de zinsdelen te kunnen ontleden:

1.  Je moet het stappenplan uit je hoofd kunnen opnoemen
2. Het strepen zetten moet je goed oefenen en kunnen toepassen
3. verder is het een kwestie van oefenen en oefenen 

Als je de stappen niet kent, dan lukt het ontleden niet EN als je de zinsdeelstrepen niet kunt zetten, dan benoem je de verkeerde zindelen.

De puzzel van het ontleden

De puzzel moet compleet zijn en alle stukjes passen in elkaar en heb je nodig om de zin/puzzel compleet te krijgen.

Stap 1: PV = werkwoord, Je doet getalproef (ev-mv) of tijdproef (tt-vt).

Stap 2: zindeelstrepen plaatsen --> elk deel dat voor de ~PV kan en een correcte zin blijf = een zinsdeel

Stap 3WWG = alle werkwoorden in de zin (inclusief de voorzetsels die erbij horen, zoals 'te kijken'.

Stap 4: O = Wie/wat + WWG

Stap 5: LV = Wie/wat + WWG + O

Stap 6: MVW = Aan wie/voor wie + WWG + O + LV

Stap 7: BWB = De prullenbak van de zin. wat nog geen naam heeft gaat daarin en is dus de BWB

Persoonsvorm (PV)

Je zoekt eerst de persoonsvorm. Hoe doe je dat?

- Door de zin van tijd (tegenwoordige tijd/ verledentijd) te veranderen: tijd-proef

- Door de zin van getal te veranderen (meervoud/ enkelvoud): getal-proef

- De zin vragend te maken. De persoonsvorm komt dan als eerste woord te staan.

Voorbeeld:

De docent geeft het hele jaar Nederlands aan de onderbouw.

- Tijd: De docent had het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat van tijd veranderd is de persoonsvorm  had = heeft

- Getal: De docenten hadden het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. Het werkwoord dat met de meervoud mee veranderd is de persoonsvorm  hebben = heeft

- Vraag: heeft de docent het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven?  Heeft

De persoonsvorm onderstreep je en je zet het woord tussen strepen.

De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven.

Persoonsvorm

Strepen zetten/ zin verdelen in zinsdelen

Aan het begin en het einde van de zin zet je ook meteen een streep:

| De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw | gegeven. |

Alles wat je voor de persoonsvorm kan plaatsen met behoud van de betekenis van de zin en correct geformuleerd is een zindeel en krijg dus een streep.

Voorbeeld zinsdeelstrepen:

Mevrouw Hooi geeft vier keer in de week les aan de leerlingen van 1hv.

De zinsdeelstrepen:

Elk deel van de zin die je voor de PV kan plaatsen en een correcte zin vormen, is een zinsdeel.

PV = geeft --> Die tussen strepen zetten en ook voor en achter de zin een streep.

Mevrouw Hooi staat er al voor en is dus een zinsdeel.

twee geeft mevrouw ... nee.                  twee keer geeft mevrouw... ja

in geeft mevrouw ... ja              in de geeft mevrouw.... nee

in de week geeft mevrouw.. ja = zindeel en dus streep daarachter

les geeft mevrouw.... ja = zinsdeel en dus streep erachter

aan... nee       aan de... nee       aan de leerlingen... nee = zinsdeel en dus streep erachter

aan de leerlingen van... nee      aan de leerlingen van 1hv...  ja de streep achter 'leerlingen' mag naar m1a (die staat er al)

Correct: | Mevrouw Hooi | geeft | twee keer |in de week | les | aan de leerlingen van m1a .|

Uitwerking

| De docent | heeft | het hele jaar Nederlands aan de onderbouw gegeven. |

De  niet

De docent  wel

Het  niet

Het hele  niet

Het hele jaar  wel

| De docent | heeft | het hele jaar | Nederlands aan de onderbouw gegeven. |

Nederlands  wel

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw gegeven, |

Aan  niet

Aan de  niet

Aan de onderbouw  wel

Eindresultaat:

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw | gegeven. |

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin

| De docent | heeft | het hele jaar| Nederlands | aan de onderbouw |  gegeven. |

WWG = heeft gegeven

Werkwoordelijk gezegde

Onderwerp

Wie of wat (vaak een wie)

+

werkwoordelijk gezegde

=

het onderwerp

Lijdend voorwerp

Wie of wat (vaak een wat)

+

werkwoordelijk gezegde

+ 

Onderwerp

=

Het lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie

+

werkwoordelijk gezegde

+ 

Onderwerp

+

Het lijdend voorwerp

=

Het meewerkend voorwerp

Let op: Zit er geen lijdend voorwerp in een zin, dan zit er dus ook geen meewerkend voorwerp in de zin.

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat nog geen naam heeft krijgt de naam bijwoordelijke bepaling.

Dit is eigenlijk de prullenbak van de zin. Wat je niet 

meer kan benoemen, gooi je daarin --> alles 

moet immers een naam krijgen.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de volgende 

vragen: waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe 

en hoeveel.

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is de PV?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het WWG?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het O?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het LV?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het MVW?

Voor vandaag heeft mevrouw Hooi deze Lessonup
gemaakt voor de ijverige leerlingen.
Wat is het BWB?

Ik kan de persoonsvorm (PV) vinden, zinsdeelstrepen plaatsen, het werkwoordelijk gezegde (WWG), het onderwerp (O), het lijdend voorwerp (LV), het meewerkend voorwerp (MV) en de bijwoordelijke bepaling (BWB) benoemen.

😒🙁😐🙂😃

Leerdoelen

Aan het einde van deze les heb je geoefend met het ontleden van de zindelen:

Persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?

Bijwoordelijke bepaling vind je in de volgende sheet