W45 1H1 NE TAALVERZORGING §42 + §43

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Week 45

Opzet week 45 - 2 t/m 36 oktober

Les 1: fictie

• Personages - voorbereiden toets

Les 2/3: taalverzorging

• Cijfers en getallen (blz. 172-173)

Les 4: taalverzorging

• Hoofdletters (blz. 174-175)

Les 5: taaluur

• Personages - voorbereiden toets

Leerdoelen

Deze week oefen je met:

• de schrijfwijze van getallen.
• het correct toepassen van hoofdletters.

Les 1

Fictie

• Personages

Neem jouw leesboek mee naar de les.

Personages

In een verhaal zijn niet alle personen even belangrijk. Er zijn hoofdpersonen en bijfiguren.

Voor de hoofdpersonen geldt:

• Ze worden uitgebreid beschreven, zodat je goed met ze kunt meeleven.

• Je komt veel te weten over hun innerlijk: gedachten, gevoelens, verlangens, dromen, wensen, angsten.

• Ze reageren niet altijd hetzelfde en zijn dus niet voorspelbaar: soms doen ze dappere dingen, maar zijn ze tegelijkertijd doodsbang.

• Hun karakter kan zich in de loop van het verhaal ontwikkelen: je leert ze steeds beter kennen door wat ze zeggen, denken en doen.

Personages

In een verhaal zijn niet alle personen even belangrijk. Er zijn hoofdpersonen en bijfiguren.

Voor de bijfiguren geldt:

• Ze worden eenvoudig beschreven.

• Hun uiterlijk krijgt de meeste aandacht: gezichtsuitdrukking, houding, kleding.

• Soms zijn ze aan hun uiterlijk direct herkenbaar en hebben ze maar één

eigenschap.

• Schurken zien er gemeen uit en hebben een gemeen en slecht karakter.

• Helden zien er stoer uit en zijn sterk en nooit bang.

Personages

Typen en karakters

Helden en schurken zijn vaak gemakkelijk te herkennen. De held heeft goede manieren, de schurk slechte. De held is dapper en vecht de strijd uit in een ‘eerlijk’ tweegevecht. De schurk is laf en schiet zijn tegenstander in de rug. Een personage dat snel herkenbaar is en simpel is uitgebeeld, heet een ‘type’.

Personages

Typen en karakters

Echte mensen zijn nooit alleen maar óf slecht óf goed. Ze zijn veelzijdig, hebben meerdere kanten en veranderen. Hoofdpersonen zijn meestal karakters. In tegenstelling tot typen maken karakters gedurende het verhaal een ontwikkeling door. Ze maken keuzes en beleven dingen. Hierdoor groeien en veranderen ze als persoon: ze overwinnen angsten, verwerken hun verdriet of raken juist verbitterd. Aan het eind van het verhaal staat een karakter anders in het leven dan aan het begin.

Personages

Uiterlijk

Onder het uiterlijk van een personage verstaan we:

- leeftijd, lichaamsbouw, haarkleur, kleding

- gedrag: betrouwbaar-onbetrouwbaar, chaotisch-precies

- relatie tot andere personages: broer-zus, vader-zoon, held-schurk

Personages

Innerlijk

Met het innerlijk bedoelen we alle gedachten en gevoelens van een personage: dingen die je niet aan de buitenkant kunt zien. Juist de beschrijving van het innerlijk geeft kleur aan een personage. Je leert zijn drijfveren en afwegingen kennen. Daardoor begrijp je het gedrag van een personage steeds beter.

Verwerkingsopdracht

Maak een uitgebreide analyse van de personages in jouw boek. Gebruik daarbij de theorie. Je mag zelf kiezen of hoe jij de analyse noteert: mindmap, samenvatten, plaatjes met tekst.

Je moet de volgende onderdelen verwerken in jouw analyse:

1. De hoofdpersoon/personen en belangrijkste bijfiguren.
2. Uitleg waarom die personages hoofdpersonen en bijfiguren zijn. 
3. Verwijzing naar voorbeelden en/of citaten uit jouw boek die passen bij jouw uitleg.

Les 2 en 3

Taalverzorging:

42. Cijfers en getallen (blz. 172-173)

          Start met het lezen van de theorie op bladzijde 172. Daarna            kun je verder met de LessonUp.

Cijfers en getallen

Getallen schrijf je soms in letters en soms in cijfers.

Gebruik letters:

• voor hele getallen van één tot en met twintig: zes, vijftien;

• voor de tientallen tot honderd: veertig, tachtig;

• voor de honderdtallen tot duizend: negenhonderd;

• voor de duizendtallen tot tienduizend: drieduizend;

• voor de getallen honderdduizend, miljoen, miljard en biljoen: vierhonderdduizend, vier miljoen (los!), acht miljard (los!);

• voor de rangtelwoorden van de hierboven genoemde getallen: elfde, vijftigste, drie miljoenste.

Cijfers en getallen

Getallen schrijf je soms in letters en soms in cijfers.

Gebruik cijfers:

• voor getallen boven de twintig, uitgezonderd de tientallen en honderdtallen: 65 miljoen, de 22e (22e, 22ste) aflevering, 78 genodigden;

• voor maten, gewichten, bedragen, telefoonnummers, data, adressen, percentages, rekeningnummers, exacte tijdstippen: 34 meter, 33°C, 6 kilo, € 5,50, 15 mei 1940, Catslaan 21, 15 procent, om 15.00 uur (drie uur geeft een periode aan).

• voor de rangtelwoorden van de hierboven genoemde getallen: elfde, vijftigste, drie miljoenste.

Cijfers en getallen

Samenstellingen met getallen hebben verschillende schrijfwijzen:

• Getallen in letters schrijf je aan elkaar. Alleen na 'duizend', voor en na 'miljoen' en voor en na 'miljard' komt een spatie: twaalf miljoen.
• Bij klinkerbotsing schrijf je een trema, geen koppelteken: achthonderddrieënvijftig, tweeëntwintig.
• Na een getal in cijfers schrijf je een koppelteken, behalve als het woord erachter een samenstelling is: 22-jarig, 6 vwo-leerling

Les 4

Taalverzorging:

43. Hoofdletters (blz. 174-175)

          Start met het lezen van de theorie op bladzijde 174. Daarna            kun je verder met de LessonUp.

Hoofdletters

Je schrijft een hoofdletter in de volgende gevallen:

• aan het begin van een zin.

Maar let op:

– ’s Avonds kijk ik vaak televisie.

– 67 mensen raakten bij de aanslag gewond, van wie vijf ernstig.

• bij bijvoeglijke naamwoorden die van eigennamen zijn afgeleid:

– Franse chansons, Zwitserse kaas, Zuid-Griekse druiven
.

Hoofdletters

Je schrijft een hoofdletter in de volgende gevallen:

• bij woorden die van aardrijkskundige namen zijn afgeleid:

– Engels, Rotterdamse, Zuid-Hollandse.

• bij eigennamen (namen van personen, straten, rivieren, talen, feestdagen, organisaties, wetten enzovoort):

– Karmozijnstraat, ’s-Gravenhage, de Overijsselse Vecht, Duits, Kerstmis (maar: kerstboom), het Rode Kruis, de WAO.

Hoofdletters

Let op bij namen van personen. Als er een voornaam of een voorletter bij staat, schrijf je voorvoegsels met kleine letters: 

• Geert van der Veen

• de heer G. van der Veen

• de heer Van der Veen

• mevrouw Y. van der Veen-de Gunst 

Les 5

Taaluur

Fictie en non-fictie

Verhalen willen je vermaken door spannende, griezelige, grappige, droevige of romantische gebeurtenissen. Ze nemen je mee in een fantasiewereld of naar een andere tijd. Die verzonnen gebeurtenissen noem je fictie. Fictie is dus niet echt gebeurd. Ook gedichten, strips, tv-series en films zijn fictie.

Fictie en non-fictie

Zo herken je fictie:

• De gebeurtenissen in alle verhalen zijn bedacht: zo staan ze niet in de krant.

• De personen in alle verhalen zijn verzonnen: je komt ze niet op straat tegen.

• Sommige verhalen zijn duidelijk fantasie: bijvoorbeeld verhalen waarin dieren kunnen spreken, mensen kunnen toveren, of een dode weer levend kan worden.

• Andere verhalen lijken net echt, maar zijn verzonnen: die gaan over gebeurtenissen die jij zou kunnen meemaken.

Teksten in kranten, tijdschriften en leerboeken zijn meestal niet verzonnen. Ze zijn bedoeld om je te informeren of om je iets te leren. Zulke teksten noem je zakelijke teksten of non-fictie.

Beoordelen

Als je een oordeel (mening) over een verhaal, film of strip moet geven, gebruik je beoordelingswoorden. Je kunt een verhaal goed of slecht vinden om verschillende redenen: 

• spanning: spannend – saai / veel actie – langdradig / eng – gewoon;

• werkelijkheid: net echt – ongeloofwaardig / herkenbaar – vreemd;

• gevoelens: ontroerend – doet me niets / zielig – vrolijk / beangstigend – veilig / romantisch – realistisch;

• het (on)bekende: leerzaam – niet leerzaam / verrassend – voorspelbaar / makkelijk – ingewikkeld / alledaags – uitzonderlijk.

Beoordelen

De woorden geven uitersten aan; meestal zit je oordeel er ergens tussenin. Geef steeds argumenten voor je mening: je geeft bijvoorbeeld aan wat je ‘ongeloofwaardig’ of ‘verrassend’ vindt en waarom je dat vindt. Bij die argumenten gebruik je voorbeelden uit het verhaal. Je hoeft natuurlijk niet hetzelfde te vinden als je klasgenoten. Niet iedereen houdt immers van dezelfde verhalen.

Verwerkingsopdracht

Beoordeel jouw boek. Je noteert jouw mening en geef argumenten voor jouw mening.

Geef jouw mening over de volgende onderdelen:

1. algemeen oordeel verhaal
2. personages  

Taken week 45

Fictie - personages

• Maak een uitgebreide analyse van de personages in jouw boek. 
• Beoordeel de personages van jouw boek.
• Beoordeel jouw boek - geef jouw mening en beargumenteer jouw mening.

Taalverzorging:

42. Cijfers en getallen opdrachten 7-10 (blz. 172-173)

+ Drillsteroefeningen

43. Hoofdletters opdrachten 1-5 (blz. 174-175)

+ Drillsteroefeningen

+ Drillsteroefeningen taalverzorging: je kiest twee onderwerpen waar je extra mee oefent.