Anatomie p2 wk 5 Zintuigen

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie

Zintuigstelsel

Periode 2

Week 5

LOEP Basiszorg

Vragen

           Zijn er nog vragen over
        de lesstof van vorige week?

            --> Zenuwstelsel (deel 2)

Leerdoelen week 5

Hoofdleerdoel: De student beschrijft de ligging, bouw, functie en werking van het zintuigstelsel.

Subleerdoelen

De student kan:

1. uitleggen wat zintuigcellen zijn.
2. vijf algemene kenmerken van de zintuigcellen benoemen en uitleggen wat deze inhouden
3. de indeling van zintuigcellen benoemen en uitleggen op basis van herkomst en op basis van het soort prikkel.
4. de bouw, functie en werking van de volgende organen die te maken hebben met de zintuigen benoemen en in eigen woorden uitleggen: neus, tong, oog, oor en huid en kan daarbij de Nederlandse benaming benoemen en de Latijnse benaming herkennen.

Zintuigcellen

Een zintuigcel (sensor) is een cel die gevoelig is voor een prikkel. De prikkel is een veranderde omstandigheid in de omgeving van de zintuigcel. Vaak wordt een zintuigcel ook aangeduid met de term receptor (ontvanger)

Noem 5 prikkels van buitenaf die je
kan waarnemen met je zintuigcellen

Kenmerken van zintuigcellen

Wat houden deze 5 algemene kenmerken van de zintuigcellen  in?

1. vertaling van prikkels in impulsen
2. specifieke gevoeligheid
3. specifieke gewaarwording
4. specifiek bereik
5. adaptatie

Vertaling prikkels in impulsen

De vertaling van prikkels in impulsen

Indeling zintuigcellen

De indeling van zintuigcellen is op basis van:

• herkomst
  (exteroceptoren, interoceptoren, proprioceptoren)
• het soort prikkel
  (chemoreceptoren, mechanoreceptoren, thermoreceptoren, fotoreceptoren, pijnreceptoren)

--> sleepvragen

Exteroceptoren

Interoceptoren

Proprioceptoren

Exteroceptoren

Interoceptoren

Proprioceptoren

vangen prikkels op van buiten het lichaam

liggen aan de buitenkant van het lichaam, op de grens met de buitenwereld

vangen prikkels op uit de inwendige organen

liggen in de wand van holle organen

registreren informatie over de stand (= houding) en de standsverandering (= beweging) van lichaamsdelen

liggen in de spieren, pezen, gewrichten en het evenwichtsorgaan

Indeling naar herkomst

Chemo-

receptoren

Mechano-

receptoren

Thermo-

receptoren

Foto-

receptoren

Pijn-

receptoren

gevoelig voor bijv. reukstoffen, smaakstoffen, koolstofdioxide, osmotische waarde, zuren

Voorbeelden: reukzintuigcellen in de neus, smaakzintuigcellen in de tong

gevoelig voor prikkels zoals druk, trilling, vloeistofbeweging en trekspanning

Voorbeelden: tastreceptoren en drukreceptoren in de huid, zintuig- cellen in het oor, proprioceptoren in de spieren

gevoelig voor temperatuur- veranderingen in de directe omgeving

Voorbeelden: zintuigcellen in de huid en de hypo- thalamus die een belangrijke rol spelen bij de temperatuur- regulatie

gevoelig voor licht

Voorbeelden: lichtzintuigcellen in het oog

gevoelig voor: (dreigende) schade. 

worden geprikkeld als ze zelf beschadigd dreigen te worden

Voorbeelden: liggen overal in het lichaam, bijvoorbeeld in de huid, in de wanden van bloedvaten, in het botvlies, in de gewrichten

Zintuigen

De mens heeft 5 zintuigen:

Het oog (oculus)

• Bouw
  
  
• Functie 
  
  
• Werking

Opdracht: het oog

Voer de opdracht uit op het werkblad 

dat je van de docent krijgt

De neus (nasus)

• n. Olfactorius --> Reuk centrum
  
  
• Reukslijmvlies (reuk epitheel)
  
  
• 2,5m2 --> 100 miljoen reukzintuigcellen
  
  
• Chemoreceptoren

De tong (lingua)

• N. Lingualis (Tong zenuw)
  
  
• Smaak papillen
  --> bescherming
  
  
• 5 Smaken
   zout, zuur, bitter,
  zoet en umami

Het oor

• Bouw
  
  
• Functie 
  
  
• Werking

Evenwichtsorgaan

Ligging: in binnenoor

Bouw: voorhof + 3 cirkelvormige kanalen

Binnenin vocht en zintuigcellen,
in voorhof ook gehoorsteentjes

Werking

Statisch evenwicht: voorhof (m.b.v. gehoorsteentjes)

Dynamisch evenwicht: cirkelvormige kanalen

De huid

• Bouw, functie, werking
  --> periode 1
  
  
• Sensibiliteit --> tastzin
• Temperatuur, druk, tast
    en pijn
• Verschillende receptoren

Quiz

Er volgen nu 15 quizvragen over de bouw, functie en werking van de zintuigen.

Let op: je hebt beperkt de tijd om elke quizvraag te beantwoorden

Welk onderdeel van het oog wordt in het plaatje aangeduid met het cijfer 1?

1. pupil
2. lens
3. iris
4. hoornvlies

Welk deel van het oog wordt in het plaatje aangeduid met het cijfer 8?

1. hoornvlies
2. netvlies
3. vaatvlies
4. gele vlek

Met welke zintuigcellen in het oog zie je kleur en waar liggen deze cellen?

1. met de staafjes, deze liggen met name in het centrum van het netvlies
2. met de kegeltjes, deze liggen met name in het centrum van het netvlies
3. met de staafjes, deze liggen het meest aan de buitenranden van het netvlies
4. met de kegeltjes, deze liggen het meest aan de buitenranden van het netvlies

Wat is de blinde vlek?

1. Het is de plaats waar de oogzenuw met het netvlies verbonden is
2. Het is de plaats waar de meeste kegeltjes in het netvlies liggen
3. Het is de plaats waar de meeste staafjes in het netvlies liggen
4. Het is de plaats waar het licht het oog binnenvalt

Het doel van de pupilreflex is het regelen van de hoeveelheid licht die in het oog valt. Wat gebeurt er met je pupil als je vanuit het donker een verlichte kamer binnenstapt?

1. de pupil wordt groter
2. de pupil wordt kleiner

Welk deel van het oor is in de afbeelding aangeduid met het cijfer 1?

1. de gehoorgang
2. het trommelvlies
3. het slakkenhuis
4. de stijgbeugel

Wat is de functie van het onderdeel dat in het plaatje met het cijfer 8 is aangeduid?

1. doorgeven van geluidstrillingen aan de gehoorbeentjes
2. doorgeven van de geluidsprikkel richting de hersenen
3. omzetten van geluidstrillingen in prikkels/impulsen
4. zorgen dat de luchtdruk binnen en buiten het oor gelijk blijft

Wat is de functie van de gehoorbeentjes?

1. doorgeven van geluidstrillingen vanuit de gehoorgang aan het trommelvlies
2. omzetten van geluidstrillingen in een elektrische impuls
3. doorgeven van geluidstrillingen vanuit het trommelvlies aan het slakkenhuis
4. doorgeven van geluidstrillingen vanuit het slakkenhuis aan de gehoorzenuw

Waar bevinden zich de gehoorsteentjes?

1. in het slakkenhuis
2. in de trommelholte
3. in het evenwichtsorgaan
4. in de gehoorzenuw

Wat is de functie van de N. Lingualis?

1. doorgeven van prikkels van de smaakzintuigcellen naar de hersenen
2. doorgeven van prikkels van de reukzintuigcellen naar de hersenen
3. doorgeven van prikkels van de oogzintuigcellen naar de hersenen
4. doorgeven van informatie over de stand van het lichaam naar de hersenen

Wat is de functie van de smaakpapil?

1. prikkels doorgeven aan de tongzenuw
2. beschermen van de smaakzintuigcellen
3. prikkels doorgeven richting de hersenen
4. beschermen van de tongzenuw

Welk type zintuigcellen zorgen er in de neus voor dat je kan ruiken?

1. thermoreceptoren
2. chemoreceptoren
3. mechanoreceptoren
4. fotoreceptoren

De prikkels vanuit de reukzintuigcellen worden naar de hersenen gestuurd via de:

1. N. Olfactorius
2. N. Lingualis
3. N. Opticus
4. N. Cochlearis

In de huid liggen de meeste zintuigcellen in:

1. de opperhuid
2. de lederhuid
3. het onderhuids bindweefsel

Stelling:
In de huid liggen zowel thermoreceptoren, mechanoreceptoren, pijnreceptoren en fotoreceptoren

1. waar
2. niet waar

Aan de slag / huiswerk

• Werk de leerdoelen van week 6 uit
  
• Gebruik hierbij de ingesproken PowerPoint (college Zintuigen) en onderstaande module uit ExpertCollege: