12.2 Vetten

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 5

Vet in lichaam

• vetten in voedsel naar vet- en levercellen
• als energiebuffer of omgezet in vetzuren en glycerol (hydrolyse)
• vetzuren en glycerol naar plek waar energie nodig is
• verbranding
  
  
• vetzuren die lichaam niet zelf kan maken = essentiële vetzuren (onverzadigde vetzuren!) 

12.2 Vetten

Je leert:

• de moleculaire bouw van een olie of een vet
• hoe een olie of vet wordt gevormd en afgebroken
• de functie van oliën, vetten en essentiële vetzuren

Functie van vetten

• Energiebron en reserve opslag voor energie.
• Opbouw van de celmembraan (bestaat uit fosfolipiden: vetzuurstaarten + kop van fosfaten) --> transport van stoffen de cel in en uit
• Isoleren en beschermen van organen.
• Bouwsteen voor hormonen.

Bouw van vetten

• Glycerol + 3 vetzuren --> vet 
• Vet wordt ook wel triglyceride genoemd.
• In een vet zijn esterbindingen aanwezig.
• Zie Binas tabel 67G

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigd vetzuur = alleen enkele C-C bindingen aanwezig.
• Onverzadigd (enkelvoudig of meervoudig) vetzuur = 1 of meer dubbele C=C bindingen aanwezig.
  

• Verzadigde vetten zijn slecht voor de gezondheid -> celmembraan wordt minder flexibel.

Verzadigde en onverzadigde vetten

• door dubbele bindingen -> kleine molecuulmassa -> zwakkere Vanderwaalsbindingen en dus lager kook- en smeltpunt 

• Verzadigde vetten zijn vast bij kamertemperatuur
• Onverzadigde vetten zijn vloeibaar bij kamertemperatuur.
  

Vetharden

• Proces waarbij de dubbele C=C bindingen in een vetzuur worden verwijderd door additie met waterstof.
• Onverzadigd vet -> verzadigd vet.
• Om houdbaarheid te verhogen.

Vet afbreken = HYDROLYSE

Is dit een olie
of een vet?

1. Olie
2. Vet

Uit welke 2 stoffen
is deze tri-ester
gemaakt?

1. glycerol en palmitinezuur
2. glycerol en stearinezuur
3. glycerol en oliezuur
4. glycerol en linolzuur

Welke vetzuren zijn in dit vet veresterd?

1. 2x oliezuur 1x palmitinezuur
2. 2x stearinezuur 1x palmitinezuur
3. 2x palmitinezuur 1x oliezuur
4. 2x palmitinezuur 1x stearinezuur

Aan de slag 

• Doorlezen 12.2
• Maken: 11, 12, 14
• Daarna: lezen 12.3

• Fluisterend overleggen met buur of werken met muziek
  

• Vraag? Steek je hand op
• Af? => Geen huiswerk