10.4 Vetten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.4 vetten

Deze les

• Uitleg vetten
• Lezen 10.4
• Maken 38 t/m 41, 44, 45

Leerdoelen

• Je leert wat de functie is van vetten in onze voeding;
• Je leert hoe vetten zijn opgebouwd;
• Je leert wat het verschil is tussen verzadigde en onverzadigde vetten;
• Je leert wat verzepen en vetharden is;
• Je leert om een reactievergelijking in structuurformules te geven van de vorming en hydrolyse van vetten.

Functie van vetten

• Energiebron en reserve opslag voor energie.
• Opbouw van de celmembraan.
• Isoleren en beschermen van organen.
• Bouwsteen voor hormonen.

vetten

Vetten zijn tri‑esters van glycerol, een alcohol met de systematische naam propaan‑1,2,3‑triol, en carbonzuren met lange koolstofketens.

Deze zuren heten vetzuren. (binas 67G)

Hydrolyse van vetten

In je lichaam

Vetten worden gebruikt als energiebron (40%). Ze worden opgeslagen in vet- en levercellen.

Dmv hydrolyse worden ze omgezet in vetzuren en glycerol, die worden verbrand voor energie. 

Je lichaam kan veel vetzuren zelf maken, maar niet allemaal. De vetzuren die je lichaam niet kan maken noemen we essentiële vetzuren, deze moet je via voeding binnen krijgen.

uitwerking

Wat was je score?

1. 0
2. 1
3. 2
4. 3

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigd vetzuur = alleen enkele C-C bindingen aanwezig.
• Onverzadigd (enkelvoudig of meervoudig) vetzuur = 1 of meer dubbele C=C bindingen aanwezig.
  
• Verzadigde vetten zijn vast bij kamertemperatuur, onverzadigde vetten zijn vloeibaar bij kamertemperatuur.
• Dubbele C=C bindingen zorgen voor zwakkere vanderwaalsbinding, waardoor het smeltpunt lager ligt.
• Verzadigde vetten zijn slecht voor de gezondheid -> celmembraan wordt minder flexibel.

Onverzadigde vetten aantonen

• Dubbele C=C bindingen in vetten kunnen worden aangetoond door additie van broom- of joodwater.
• De bruine kleur van het broom/joodwater verdwijnt bij additie. 
• Hoeveelheid benodigd broom/jood geeft mate van onverzadigdheid aan.

Vetharden

• Proces waarbij de dubbele C=C bindingen in een vetzuur worden verwijderd door additie met waterstof.
• Onverzadigd vet -> verzadigd vet.
• Om houdbaarheid te verhogen.

Hydrolyse van vetten in zuur milieu

Hydrolyse van vetten in zuur milieu geeft glycerol en de vetzuren.

Hydrolyse van vetten in basisch milieu

• Hydrolyse van vetten in basisch milieu (verzeping) geeft glycerol en de vetzuurresten.
• Een zout met een vetzuurrest wordt ook wel een zeep genoemd.
• Bijvoorbeeld ontstaan van een natriumzeep:

Deze les

• Uitleg vetten
• Lezen 10.4
• Maken 38 t/m 41, 44, 45