3V 12.4 Puzzelen met erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Oefenen met verschillende soorten kruisingsschema's.

Jeroen is drager van een recessieve ziekte. Zijn vriendin is homozygoot dominant. Hoe groot is de kans op een ziek kind?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

0%

A= gezond, a= ziek

Jeroen is drager dus Aa

Zijn vriendin is homozygoot dominant, dus AA

	A	a
A	AA	Aa
A	AA	Aa

Het hebben van een vaste oorlel is recessief t.o.v. een losse oorlel. Lot heeft vaste oorlellen, haar ouders allebei losse. Ze krijgt een broertje. Hoe groot is de kans dat hij losse oorlellen heeft?

1. 0%
2. 25%
3. 75%
4. 100%

Antwoord 75%

De ouders van Lot hebben losse oorlellen (A...). 

Lot zelf heeft vaste oorlellen dus aa. Ouders zijn dus allebei Aa. 

Aa x Aa geeft als kruisingsschema 75% kans op losse oorlellen.

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Letale allelen

Bij manx katten wordt het ontbreken van de staart veroorzaakt door een dominant allel, wat letaal is als er twee van aanwezig zijn.

Twee manx katten krijgen nakomelingen. Hoe groot is de kans dat het eerstgeboren jong een staart heeft?

1. 25%
2. 33%
3. 67%
4. 75%

33%

De ouderkatten hebben geen staart, dus moeten wel Aa zijn (anders waren ze nooit geboren.)

Kleurenblindheid is een recessieve X-chromosomale aandoening. Lina is kleurenblind en James niet. Lina is in verwachting van een meisje. Hoe groot is de kans dat zij kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

0%

Lina is kleurenblind, dus X^aX^a 

James is kleurenziend, dus X^AY

	X a	X a
X A	X A X a	X A X a
Y	X a Y	X a Y

50%  van de kinderen kleurenblind

0% van de meisjes

100% van de jongens

Een vrouw die kleuren kan zien, heeft een kleurenblinde vader. Haar man is niet kleurenblind. Hoe groot is de kans dat een zoon van hen kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

50%, omdat:

• De vrouw heeft van haar kleurenblinde vader X^a gekregen. Ze kan kleuren zien, dus haar genotype moet wel X^AX^a zijn. 
• De man is kleurenziend, zijn genotype is dus X^AY. 
• Van de jongens, is de helft kleurenblind. 

zwart: A, bruin a
effen: B, gevlekt b
Hoe groot is de kans op een
zwart, gevlekt kalf?

1. 1/4
2. 3/8
3. 3/4
4. 1/16

AaBb x aabb, de kans op een zwartgevlekte koe is?

Zwartgevlekt: AAbb of Aabb

	AB	Ab	aB	ab
ab	AaBb	Aabb	aaBb	aabb
ab
ab
ab

AaBb x aabb, de kans op een zwartgevlekte koe is?

Kans op zwart: Aa x aa

Kans is 50%, dus 1/2

Kans op gevlekt: Bb x bb

Kans is 50% dus 1/2

De kans op een zwartgevlekte koe is 1/2 x 1/2 = 1/4

Welke eigenschap is dominant, ziek of dominant? Leg uit hoe je dat kunt zien.