Paragraaf 4.3 - Staatsvorming en centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.3 Staatsvorming en centralisatie

Handboek bladzijdes 48 en 49 

Kenmerkend aspect 

Het begin van staatsvorming en centralisatie 

extra info: Het ontstaan van een centraal bestuur en nationale wetgeving vanuit een hoofdstad door een vorst en alle ambtenaren = ontstaan staat. Burgers zijn hierin belangrijk. Mogelijk door geldeconomie (belasting), militaire macht en ambtenarenapparaat. Succes in Frankrijk (Staten-Generaal) en Engeland, mislukt in Duitsland en rond 1430 een deels succes in NL. Magna carta: macht koning beperkt, parlement bestaande uit 3 standen controleert

Aantal begrippen

• Centralisatie --> centraal bestuur 
• Soevereiniteit 
• Standenmaatschappij 
• Staatsvorming 
• Staten-Generaal  

Frankrijk

Franse koning

eerst weinig macht

1180-1223

Filips II, bijnaam: Augustus

Uitbreiding machtsgebied, vooral ten koste van Engeland

Frankrijk

Honderdjarige oorlog (1337-1453)

• Reeks van oorlogen en conflicten --> duurde ook langer dan 100 jaar 

• Engelse koning had als leenman veel gebieden in Frankrijk -> Engelse koning hiermee een vazal van de Franse koning --> spanningen 
• Engelse koning wilde ook de Franse koning worden

• Fransen wilden de Engelsen verdrijven uit Frankrijk 
  
• Gelukt --> hertogdommen weer onder Franse invloed

Jeanne d'Arc 1412-1431)

• Belangrijke rol Honderdjarige Oorlog
•  Frans icoon --> nationalistisch symbool
• Boerengezin
• Hoorde stemmen (van God en engelen)
• Land moest bevrijd worden van de Engelsen
• Beschuldigd van erkennen kerkelijke autoriteit en het dragen van mannenkleding 
• Brandstapel Rouen --> veroordeeld door de rechtbank 

Staten-Generaal

• Idee van parlement
• Standen: geestelijkheid, adel en burgerij 
• Andere belastingen voor iedere stand --> wilde de koning centrale afspraken over 
• Standen bij elkaar roepen en hiermee instemmen 

Franse koning

• Omstreeks 1500 had de Franse koning enorm veel macht 
• Louis (Lodewijk) XII 
• Soevereiniteit lag bij hem 
• Belastingen heffen in hele koninkrijk 
• Centralisatie  

Nu maken/huiswerk vrijdag 

• Lezen van paragraaf 4.3 Staatsvorming en centralisatie het gedeelte over Frankrijk op bladzijdes 48 handboek 
  
  
• Maken van paragraaf 4.3 over Frankrijk vraag 1,2,6 en 7 opdrachtenboek bladzijde 40 

Engeland

 1066 Slag bij Hastings 

Willem de Veroveraar, hertog van Normandië (land van de Vikingen)

Engelse troon was aan hem beloofd --> kreeg hij niet, daarom Engeland aanvallen 

Slag gewonnen --> zich laten kronen tot koning 

Feodaal Engeland

Willem de Veroveraar voert feodale stelsel in Engeland in aan Normandische edelen
Maatregelen om machtig te blijven:
- Leenmannen kregen niet één groot stuk in leen maar kleine stukjes
- Willem hield de beste gebieden voor zichzelf
- Alle bezittingen van de adel werden opgeschreven in het Domesday Book (1086)
Gevolg: duidelijk wie de macht heeft 

Centralisatie

Engelse koningen centraliseren hun land: bestuur vanuit één plek --> koning is soeverein 

Gevolg: adel en kerk verzetten zich tegen afname van hun macht
Voorbeeld: Koning Jan Zonder Land

Ruzie met adel: Magna Carta (1215)

Magna Carta 

• Vrijheden Engelse leenmannen en geestelijken
• Inperking macht Engelse koning 
• Ook de koning was ondergeschikt aan de wet --> uniek voor die tijd 
• Koning mocht niet meer zomaar belasting heffen --> overleggen met het parlement, vertegenwoordiging van de 3 standen 
• Koning mocht zich niet meer bemoeien met kerkelijke benoemingen 

Duitsland

Rijk Karel de Grote

2 landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Duitsland centraliseert niet...

• Geen hoofdstad
  
• Duitse koningen noemen zich keizer en laten zich in Rome kronen --> Heilige Roomse Rijk
  
• Koningschap niet erfelijk --> aangewezen door keurvorsten
• Oorlog voeren in Italië
• Hertogen, graven en bisschoppen hebben de macht 

Heilige Roomse Rijk

De Nederlanden --> de Lage Landen

1430

• Meeste Nederlandse gewesten onder 1 vorst
• Filips van Bourgondië (of Filips de Goede)
  hertog van Bourgondië

• Begint met instellen centraal bestuur en een centraal gerechtshof 
• Hoofdstad Brussel
• Staten-Generaal in 1464 voor het eerst bij elkaar geroepen in Brugge 

Karel de Stoute 

• Bijnaam gekregen op het slagveld 
• Stierf in 1477
• Kon centralisatiepolitiek niet doorzetten
• Had alleen een dochter --> Salische wet
• Inlijving van Bourgondië bij Frankrijk 
• De Nederlanden bij Habsburgse dynastie  

Huiswerk 

• Lezen van paragraaf 4.3 de gedeeltes over Duitsland, Engeland en de Nederlanden, handboek bladzijdes 48 en 49 
• Maken van paragraaf 4.3 vraag 3, 4, 5, 8 en 13, opdrachtenboek bladzijde 40 en 41